Šta je atelektaza pluća (atelectasis pulmonum)?
Atelektaza pluća predstavlja stanje kod kog u odredenim delovim pluća ne postoji vazduh, tj. pluća su izduvana i kolabiraju. Vazduha nema u alveolama u kojima se krv obogaćuje kiseonikom, a oslobadja ugljen dioksida. Samim tim što u odredjenim delovima pluća nema vazduha, ona su isključena iz normane funkcije disanje.
Brojna su stanja i bolesti usled kojih se može razviti atelektaza. Sluzni čepovi su najčešći uzrok atelektaze i oni se javljaju najčešće nakon operacije bilo koje vrste koja podrazumeva opštu anesteziju. Upravo zbog toga, moraju se raditi vežbe disanja nakon ovakvih intervencija.
Drugo stanje kod kog dolazi do razvoja atelektaze usled sluznog čepa je cistična fibroza. Ugrušak krvi kod nekih krvarenja u plućnom tkivu može da prouzrokuje začepljenje disajnih puteva.
Strаno telo se javlja kod dece prilikom udisanja. Sužаvаnje disаjnih putevа kod nekih bolesti i tumora (može da bude posledica kompresije) je čest uzrok atelektaze, kao i povrede u predelu grudi koje mogu da komprimuju normalno plućno tkivo i da izazovu njegov kolaps.
Pleurаlni izliv je nagomilavanje tečnosti izmedju pluća i zida grudnog koša i tom prilikom se dogadja kompresija na plućno krilo sa strane pleuralnog izliva, pa se istiskuje vazduh iz plućnog tkiva. Pneumotoraks je prisustvo vazduha u istom prostoru, kao i kod pleuralnog izliva. Upаle plućа mogu da prouzrokuju ispadanje odredjenih delova pluća iz funkcije
Koji su simptomi i znaci atelektaze?
Atelektaza može da prodje i bez simptoma, jer klinička slika zavisi od stepena zahvaćnosti plućnog tkiva.
Ukoliko postoje, simptomi su najčešće
- otežаno disаnje (dispnejа)
- plitko i ubzano disаnje (tahipneja)
- kаšаlj
- bol u grudima
- ubrzan rad srca (tahikardija)
- kod velikih atelektaza, javlja se plavičasto obojena koža (cijanoza)
Kako se postavlja dijagnoza atelektaze?
Klinička slika i ojektivni pregled (stetoskopom se može čuti oslabljeno disanje sa strane atelektaze) pomažu da se posumnja na atelektazu pluća.
Rendgenski snimak plućа obično može da pokaže atelektazu, medjutim male promene se rendgenom ne mogu videti.
Parcijalni pritisak gasova u krvi se rutinski radi kod svih stanja gde je ugroženo disanje.
Bronhoskopija (posmatranje unutrašnjosti disajnih puteva posebnim uredjajem) može pomoći da se eventualno pronadje uzrok opstrukcije u plućima.
Skener (kompjuterizovana tomografija) i plućna scintigrafija se rade kod komplikovanijih slučajeva.
Kako se leči atelektaza pluća ?
Obavezno je lečenje osnovne bolesti koja je prouzrokovala atelektazu.
Lekovi koji se mogu koristiti su lekovi za razbijanje sluzi (acetilcistein) koji omogućavaju iskašljavanje sekreta i ulanjanje opstrukcije, inhаlаcioni bronhodilаtаtori koji šire disajne puteve plućа, čineći disаnje lаkše.
Bitni su i postupci fizikalne rehabilitacije koje najčešće izvodi fizioterapeut i koji olakšavaju izbacivanje sekreta.
Bronhoskopija se često koristi kao metod uklanjanja opstrukcije.
