Rizično novorodjenče
Na prvom sistematskom pregledu u Domu zdravlja su mi rekli da moje dete spada u rizičnu grupu i da treba da se kontroliše i u razvojnom savetovalištu. Sta je to „rizično novorođenče”?
Rizičnim novorođenčetom se smatra ono koje je već pre rođenja, prilikom porođaja ili u ranom novorođenačkom dobu bilo jače izloženo faktorima rizika koji mogu nepovoljno da se odraze na njegovo preživljavanje, a zatim i na njegov psihomotorni razvoj.
Najčešći rizikofaktori su: nedonesenost, porođajna masa mala za termin trudnoće, perinatalna asfiksija, moždano krvarenje, jaka žutica i neki drugi metabolički poremećaji, urođene anomalije, genetske nenormalnosti i teške infekcije, kako one u prvom tromesečju trudnoće, tako i one nastale u prvim mesecima posle rođenja.
Iako dete koje nosi faktore rizika može spontano ili uz odgovarajuću terapiju i habilitaciju da ima potpuno normalan rast i razvoj, pojedini rizikofaktori dovode do nepovoljnog krajnjeg ishoda: prestanka života ili ometenosti u razvoju – cerebralne paralize, mentalne retardacije, epilepsije (padavice), oštećenja vida ili sluha i kao najlakšeg, ali često neprepoznatog oblika: minimalne moždane đisfunkcije (hiperaktivnosti deteta, sa nestabilnom pažnjom, koje ima problema sa učenjem).
Kako se prate deca sa visokim rizikom?
Sva deca koja su boravila u odeljenju intenzivne nege nakon rođenja, a posebno ona sa visokim rizikom, zahtevaju timsko praćenje tokom prve godine života, a u slučaju ometenosti u razvoju i duže.
U tu svrhu su u domovima zdravlja formirani timovi koji e u sklopu razvojnih savetovališta, a čine ih: pedijatar, psiholog, defektolog, logoped i socijalni radnik, i konsultanti: neurolog, oftalmolog, otorinolaringolog, hirurg, fizijatar i drugi potrebni saradnici.
Neonatološka odeljenja pri porodilištima imaju svoja savetovališta u kojima prate rizičnu decu od samog rođenja. Ona su u tesnoj vezi sa razvojnim savetovalištima u domovima zdravlja i sa Specijalnom bolnicom za cerebralnu paralizu i razvojnu neurologiju, čiji neurofizijatri obilaze porodilišta i zajedno sa neonatolo-zima vrše odabir dece koja zahtevaju fizikalnu terapiju i habilitaciju u njihovoj ustanovi. Parametri koji se prate su: rast, krvni pritisak, funkcija disanja, sluh, vid, motorne veštine, neurološki razvoj i kognitivni razvoj (razvoj saznajne funkcije čiji je najbolji pokazatelj razvoj govora).
Na kraju se vrši procena sposobnosti pre škole. Praćenje neurološkog razvoja rizične dece je od najvećeg značaja za kvalitet njihovog života. Mnoga deca sa visokim rizikom imaju neke nepravilnosti koje se mogu spontano ili uz fizikalnu terapiju povući do kraja prve godine života (u ovom periodu se koristi termin „cerebralno ugroženo dete“). Međutim, postojanje većeg broja upornih nepravilnosti ukazuje na cerebralnu paralizu, koja je neretko udružena i sa drugim vidovima hendikepa.
Sta je to habilitacija?
Za razliku od rehabilitacije, koja podrazumeva povratak izgubljenih, ranije stečenih veština, habilitacija obuhvata skup terapijskih postupaka kojima se omogućuje ovladavanje novim veštinama u toku razvoja, koje bi, usled delovanja faktora rizika, bilo redukovano ili onemogućeno.
Za decu koja pokazuju za-1 ostajanje u razvoju obezbeđuje se adekvatan program habilitacije. Sveobuhvatan uvid u problem omogućava davanje najrealnije prognoze i potrebnih saveta i roditeljima.
Stoga ovi pacijenti tokom čitavog detinjstva zahtevaju multidisci-plinami tretman, kako bi se oštećenja svela na najmanju moguću meru a njima omogućio što bolji kvalitet života.
