Šta su korozivna oštećenja jednjaka?

Korozivna oštećenja jednjaka nastaju dejstvom jakih kiselina i baza na sluzokožu jednjaka i najčešće nastaju prilikom pokušaja samoubistva gutanjem pomenutih supstanci, a kod dece slučajno, jer deca misle da su u pitanju sokovi.

Supstance koje se unose prilikom pokušaja suicida (samoubistva) se najčešće nalaze u domaćinstvu i predstavljaju hlorovodoničnu kiselinu (sanitar), ili sirćetnu kiselina (esencija). Redje se dešavaju oštećenja industrijskim kiselinama poput azotne, fluorovodonične, ili sumporne kiseline. Od baza najčešći je natrijum-hidroksid (kamena soda).

Oštećenja kiselinama i bazama nisu ista, jer kiseline prouzrokuju koagulacionu nekrozu, a baze prouzrokuju kolikvacionu nekrozu. U principu, oštećenja koja nastaju  nakon gutanja baza su ozbiljnija i prognoza je nepovoljnija.

Koji su simptomi i znaci korozivnog oštećenja jednjaka?

Simptomi se javljaju odmah nakon unošenja pomenutih supstanci i karakteristično se javlja 

• veoma jak bol u grudima i grlu odmah nakon unošenja baze, ili kiseline
• mučnina i povraćanje (povraćeni sadržaj je gust i sukrvičast zbog rapadanja tkiva jednjaka)
• pojačana salivacija (pojačano lučenje pljuvačke)
• dolazi do pojave hipotenzije (sniženi krvni pritisak) koja se karakteriše malaksalošu, bledilom, slabim pulsom i adinamijom
• javlja se tahikardija (ubrzani rad srca)
• dolazi do nemogućnosti gutanja i pojave otežanog gutanja
• pacijenti veoma teško dišu
• čest je gubitak svesti

Ukoliko dodje do perforacije jednjaka, javlja se medijastinitis (zapaljenje sredogrudja), sepsa i smrtni ishod. Nakon 24-48 sati dolazi do poremećaja funkcije bubrega i jetre sa razvojem acidoze, ili alkaloze.

Nakon nedelju dana, ukoliko pacijent preživi, počinju da se javljaju ožiljne promene na jednjaku koje dovode do nemogućnosti unosa hrane i tečnosti i zahtevaju operativno lečenje. Poremećaj opšteg stanja i oštećenje organa gastrointestinalnog trakta su direktno proporcionalni koncentraciji i količini supstance koja je uneta.

Kako se postavlja dijagnoza korozivnih oštećenja jednjaka?

Anamneza sa kliničkom slikom je dovoljna za postavljanje dijagnoze gutanja kiselina, ili baza. Ukoliko je osoba bez svesti, postoji specifičan miris prilikom pregleda pacijenta. Najčešće je poznato koja je supstanca uneta na osnovu ambalaže koja se pronadje pored pacijenta, ili na osnovu podataka osoba iz najbližeg okruženja pacijenta.

Ezofagoskopija (pregled unutrašnjosti jednjaka posebnom sondom sa kamerom) se može izvršiti tek nakon dve nedelje, zbog opasnosti od perforacije, ukoliko bi se izvršila neposredno nakon povrede.

Rendgensko snimanje i laboratorijski pregledi se rade rutinski prilikom postavljanja dijagnoze.

Kako se leče korozivna oštećenja jednjaka?

Prvi korak u lečenju korozivnih oštećenja jednjaka je neuitralizacija unete supstance (magnezijum oksid i antacidi za kiseline, limunov sok za baze), ali to obično ima mali značaj, jer su oštećenja već nastala nakon nekoliko minuta kontakta sa supstancama.

Ordiniraju se analgetici, kortikosteroidi, zabranjuje se unos na usta, ordinira se parenteralna rehidratacija i ishrana, daju se antibiotici radi prevencije infekcije.

Kao komplikacija unosa korozivnih supstanci dolazi do formiranja ožiljnog tkiva u jednjaku sa stenozama koje se rešavaju hirurškim putem.