Nervus oculomotorius (III) – okulomotorni nerv
Treći kranijelni nerv sadrži kako somatska motorna vlakna za inervaciju ekstraokularnih mišića i to: donjeg pravog, donjeg kosog, gornjeg pravog, unutrašnjeg pravog mišića i mišića podizača gornjeg kapka, tako i visceralna motorna (parasimpatička) vlakna za inervaciju intraokularnih mišića i to sfinktera pupile i cilijarnog mišića.
Selektivno oštećenje autonomne inervacije intraokularnih struktura proizvodi stanje pod nazivom unutrašnja oftalmoplegija {ophthalmoplegia interna). Obrnuto, selektivno oštećenje ekstraokularne inervacije bez zahvatanja intraokularnih struktura proizvodi spolja-šnju oftalmoplegiju {opthalmoplegia externa). Gubitak celokupne funkcije okulomotornog nerva poznat je pod nazivom totalna oftalmoplegija {opthalmoplegia totalis) i karakteriše se: ptozom, devijacijom bulbusa put spolja (upolje), dilatiranom pupilom koja ne reaguje na svetlost i potpunim odsustvom akomodacije.
Oštećenje svih vlakana okulomo tornog nerva daje totalnu oftal moplegiju. Bulbusje deviran upol je, gornji kapak je spušten, pupil; je proširena i ne reaguje na svet lost i akomodaciju.
Tumori u regionu kavernoznog sinusa često izazivaju paralizu trećeg nerva. U početku se odlikuju postepenim razvojem simptoma da bi kasnija progresija dovela do kompletne kliničke slike sa zahvatanjem III, IV i VI kranijalnog nerva, gubitkom senzitivnosti u predelu grananja prve i duge grane nervusa trigeminusa (V) i egzoftalmusom.
