Dijabetes i bolesti oka
Mnoge osobe s dijabetesom imaju probleme s vidom. Smetnje vida češće se javljaju kod dugogodišnjih dijabetičara i kod onih pacijenata kod kojih je regulacija šećera u krvi neodgovarajuća.
Upravo iz tog razloga, veoma je važno da osobe sa dijabetesom ne zanemaruju nastale probleme sa vidom i da redovno odlaze na preglede kod oftalmologa.
Najčešće promene kod dijabetesa javljaju se na krvnim sudovima mrežnjače oka i na očnom sočivu.
Dijabetična retinopatija je najčešći poremećaj vida koji se razvija kod dijabetičara.
Nastaje kada zbog povećanih koncentracija glukoze u krvi dođe do oštećenja malih krvnih sudova u mrežnjači oka (retini). Bolest je progresivna i prolazi kroz nekoliko stadijuma
- Neproliferativna dijabetična retinopatija je najraniji stadijum bolesti kada krvni sudovi postaju propustljiviji, pa krv izlazi u okolno tkivo – vidljiva su sitna, tačkasta krvarenja.U ovoj fazi bolesti, osobe ne moraju imati smetnje vida. Ako ih imaju, one su posledica makularnog edema (makula je tačka u centralnom delu mrežnjače odgovorna za oštar vid).Makularni edem je otok u području makule koji nastaje zbog curenja tečnosti i krvi iz krvnih sudova toga područja. Smetnje vida u ovom stadijumu bolesti odlikuju se u smanjenju oštrine vida, ili iskrivljenju slike. Moguća je poremećena percepcija boja.
- Proliferativna dijabetična retinopatija je uznapredovali stadijum bolesti javlja se zbog smanjenog dopremanja kiseonika u mrežnjaču. Kao posledica takvog stanja,krvni sudovi počinju abnormalno da rastu, kako bi se zadovoljila potreba za kiseonikom. Ovakvi, novi krvni sudovi, lošijeg su kvaliteta i lako pucaju. Može doći do krvarenja u staklasto telo oka (bistra želatinozna masa koja ispunjava očnu jabučicu ) što rezultuje zamagljenim vidom i bljeskanjem pred očima.
Kako bolest napreduje, sve je izražajnije abnormalno umnožavanje krvnih sudova i stvaranje ožiljaka koji se pružaju do mrežnjače i povlače je, a to može biti uzrok ablacije retine (odlubljivanje mrežnice) sa značajnim, naglim slabljenjem vida.
Sekundarni glaukom (povećanje očnog pritiska) komplikacija je koja se, kao i ablacija, javlja u špslednjem stadijumu dijabetične retinopatije. Ovde novonastali sudovi uzrokuju otežano oticanje očne vodice i povećanje pritiska. To vodi u atrofiju očnog živca i potpunom gubitku vida.
Primećeno je da se kod dijabetičara lakše i češće razvijaju i promene na očnom sočivu u smislu katarakte, ili očne mrene.
Koji su simptomi i znaci dijabetesnih promena na oku?
Na samom početku, bolest može biti bez jasnih simptoma, ali sa njenom progresijom javljaju se i znaci većeg, ili manjeg stepena oštećenja vida.
Već je ranije spomenuto da su smetnje češće kod pacijenata s neregulisanom šećernom bolešću i kod onih kod kojih dijabetes duže traje.
Simptomi koji se najčešće sreću su:
- zamagljen i nejasan vid
- iskrivljena slika
- prevelika osetljivost na jaku svetlost
- loša percepcija boja
- pojava «lebdećih» tačkica pred očimaslepilo
Kako se postavlja dijagnoza dijabetesnih promena na oku?
Anamneza postojanja dijabetesa je od suštinske važnosti, a objejktivni oftalmološki pregled obuhvata ispitivanje oštrine vida (standardna i najjednostvnija metoda), pregled očnog dna (oftalmoskopija je metod kojim se gleda zadnji zid očne jabučice), prvenstveno mrežnjača i tonometrija (merenje očnog pritiska).
Ispitivanja kojima se prati napredovanje bolesti i donosi odluka o lečenju su fluoresceinska angiografija (FAG) – snimaju se krvni sudovi uspomoć posebne boje, optička koherentna tomografija (OCT) – metod laserskog slojevitog snimanja i ultrazvučno snimanje oka
Kako se leče dijabetesne promene na oku?
Najvažnije od svega je redovno praćenje nivoa šećera u krvi i održavanje u referentnim vrednostima.
Osim redovnih pregleda kod endokrinologa savetuju se i pregledi kod oftalmologa, barem jednom godišnje.
Dva glavna cilja lečenja su sprečavanje napredovanja bolesti i smanjivanje nastalih komplikacija bolesti.
Napredovanje bolesti može se usporiti sprečavanjem daljeg abnormalnog rasta krvnih sudova panretinalnom fotokoagulacijom (PRP) – metod kojim laserom uništavaju abnormalni krvni sudovi.
Lečenje komplikacija oobuhvata vitrektomija – hirurški postupak kod već nastalog krvarenja u staklasto telo kojim se odstranjuje krv, staklasto telo i ožiljno tkivo koje se hvata za mrežnjaču i lečenje ablacije retine
