Šta je tranzitorni ishemijski atak?
Kao što je angina pectoris (pojava bolova u grudima pri naporu i zamaranju, stresu i hladnom vremenu) upozoravajući znak infarkta srca, tako je tranzitorni ishemijski atak (TIA) upozotavajući znak moždanmog udara.
TIA je nagla pojava neurološkog deficita koji traje određeno vreme i prolazi bez terapije i bez ikakvih posledica, najčešće nakon 24-48h. Najčešće traje 10 – 15 minuta, najduže do 24 h.
Za TIA je tipično da se ponavlja, i to uvek u istom obliku kod jednog bolesnika. Čak 50% bolesnika koji imaju TIA kasnije dožive moždani udar – cerebrovaskularni insult (CVI) težih oblika.
Uzroci tranzitornog ishemijskog ataka mogu da
- Mikroembolije – dolazi do otkidanja mikroembolusa i žačepljenja malih moždanih arterija što uzrokuje lokalnu ishemiju. Embolije potiču iz aterosklerotskog plaka koji se najčešće nalazi na račvi karotidnih arterija, ili redje, na vertebralnim arterijama.
- Hemodinamski nastanak – ako postoji suženje krvnog suda, cirkulacija se može održati samo ukoliko je pritisak dovoljno visok, pa kod smanjenja pritiska dolazi do nedovoljne cirkulacija u mozgu i nastanka simptoma.
Retki uzroci – embolus koji kreće iz srca , može se pronaći kao uzrok kod nekih srčanih mana, poremećaja zgrušavanja krvi, ali i nakon ugradnje veštačkih zalistaka.
Kako se manifestuje tranzitorni ishemijski atak?
Simptomatologija zavisi isključivo od mesta u mozgu na kom dolazi do nedovoljne cirkulacije, odnosno da li se radi o karotidnim arterijama, ili vertebralnim arterijama. Karotidne arterije ishranjuju prednje 2/3 mozga, a vertebralne arterije njegov ostatak. Poremećaji su češći porekla karotidnih arterija.
Simptomi porekla karotinih arterija najčešće su
- javljaju se simptomi zahvaćenosti jedne moždane hemisfere – na suprotnoj strani tela se javlja hemiplegija (oduzetost jedne strane tela), ili hemipareza (slabost jedne strane tela)
- prolazan poremećaj govora
- smetnje osećaja
- centralna slabost glavnog nerva lica
- prolazni gubitak svesti
- bol različite lokalizacije i intenziteta
Simptomi porekla vertebralnih arterija su simptomi porekla moždanog stabla , malog mozga, potiljačnog moždanog režnja
- vrtoglavica
- mučnina
- povraćanje
- hod ppo širokoj osnovi (ataksija)
- oduzetosti i slabosti različitog rasporeda
- ispadi vidnog polja, Hornerov sindrom (pad kapka, suženje zenica i uvučenost očnih jabučica)
- smetnje gutanja, govora
- poremećaj svesti
- potiljačna glavobolja
Kako se leči tranzitorni ishemijski atak?
Cilj lečenja je sprečavanje napada i sprečavanje razvoja moždanog udara.
- medikamentozno lečenje – antiagregaciona terapija (acetilsalicilna kiselina, Aspirin 50 – 100 mg dnevno svaki dan), kontrola pritiska, kontrola povićenih masnoća u krvi, prestanak pušenja, lečenje dijabetesa i svih ostalih faktora rizika za pojavu ove bolesti.
- hirurško – endarterektomija karotidnih arterija je postupak kojim se hirurški odstrani aterosklerotski plak. Često je uzrok TIA i poremećaj arhiteture krvnih sudova pri kojia oni prave kolena, ili spirale i zbog toga dolazi do smanjenja snabdevanja krvlju i ovaj problem se, takodje rešava, hirurškim putem
Sve više dolazi u obzir i stentovanje, odnosno perkutana transluminalna angioplastika (PTA) zahvaćenih arterija, ali je ovaj metod ograničen samo na male promene na krvnim sudovima i na promene koji nisu visoko postavljene.
