Keratoacanthoma (keratoakantom)
Keratoakantom (K) je benigni tumor koji potiče od pilosebacealne jedinice, sa izraženom početnom fazom brzog rasta i spontanom regresijom.
Etiopatogeneza. Veći broj faktora favorizuje nastanak K. Najznačajniji su faktori sredine: ultraljubičasto zračenje, izloženost katranima, mineralnim ulji-ma. K se javlja i kod imimosuprimovanih pacijenata (maligne hemopatije, jatrpge-na imunosupiresija), a može biti značajan i genetski faktor (kod pacijenata obolelih od xeroderma pigmentosum).
Klinička slika
Tri puta češće dijagnostikujekod muškaraca nego kod žena, obično između 50-60. godine života. Za razliku od epithelioma spinocellulare i epithelioma basoćeilulare, njegova incidencija sa starošću ne raste.
Promene su lokalizovane obično na fotoeksponiranim regionima i zonama gde postoje folikuli dlake – lice (centro-facijalni region), domimi šaka, podlaktice. Tipični keratoakantom nastaje kao čvrsta, kupo lasta papula boje okolne kože ili ružičasta. U toku prvih nedelja, promena raste do tumefakta prečnika oko 1-2 cm (na rukama i do 5 cm) u čijem se centru razvija keratotični čep. Bočne strane tumora su glatke i sjajne, sa telangiektazijama. Sematski, evolucija ovog tumora se može podeliti u 4 stadijuma: 1. faza proliferacije, 2. faza maturacije, 3. faza involucije i 4. faza ci-katrizacije. Ovaj ciklus najčešće traje 6-12 meseci, mada može biti i duži. U početku regresije ispada keratotični čep, zatim dolazi do izravnavanja uzdignutih ivica sa okolnom kožom i do epiteliza-cije uz stvaranje cikatriksa.
Rede kliničke forme su: gigantski K (dostiže i 15 cm u dijametru), multipli K, eruptivni K, zatim K sa kratkom evolucijom (< 2 meseca) ili sa dugom evolucijom (do 5 godina). Postoje i forme koje recidiviraju, kako spontano, tako i posle terapije.
Autentični K ne prelazi u epithelioma spinocellulare, međutim, svaki K koji spontano ne regredirà posle 3 meseca, mora biti ekscidiran i histopato-ioški verifikovan.
Diferencijalna dijagnoza
Najvažnije je razlikovati K od spinocelularnog epitelioma. Brza evolucija, relativno velike dimenzije, pravilan oblik sa centralnim kraterom ispunjenim keratinskim čepom znaci su koji idu u prilog dijagnozi K. Diferencijalno dijagnostički dolazi u obzir i comu cutaneum, verruca vulgaris, nekad i molluscum contagiosum.
Lečenje se može sprovesti ekscizi-jom promene in toto sa primarnim šavom. Ukoliko je klinička dijagnoza sigurna, može se sačekati i spontana regresija. Ožiljak’posie spontane regresije je obično estetski lošiji od ožiljka posle hirurške intervencije. Alternative ovim postupcima su intraleziono davanje 5-fluorouracila i radioterapija.