UMIRANJE PLODA I DECE

Kada je mortalitet dece u pitanju, onda se izražava kao broj umrlih na 1000 sve dece. Međutim, neonatalni mortalitet i mortalitet odojčadi se izračunava na 1000 živorođenih. Umiranje od određenog stanja, ili bolesti, izražava se u procentima i to je letalitet ili smrtnost.

Fetalni mortalitet se za službene statistike, uključujući i one međunarodne, računa samo za plodove sa navršenih 28 gestacijskih nedelja, odnosno sa težininom od 1000 g i većom. Za spe­cifične statistike u ustanovama i regionima mogu se uračunati (i posebno prikazati) i plodovi stari­ji od 22 gestacijske nedelje, ili oni teži od 500 g.

Perintalni mortalitet je širi pojam i o njemu će kasnije biti reči. On obuhvata umiranje plodova u trudnoći i porođaju (prenatalni i intrapartalini mortalitet) i smrt neonatusa u prvih nedelju dana po porođaju (rani neonatalni mortalitet).

Kasni neonatalni mortalitet i postneonatalna smrt. Smrt neonatusa se može dogoditi i između 7 i 30 dana, što se označava kao kasni neonatalni mortalitet. Ta smrtnost, međutim, ne ulazi u peri- natalni mortalitet Smrt posle navršenog prvog meseca života naziva se postneonatalna smrt.

Mortalitet odojčadi. Zbir rane neonatalne, kasne neonatalne i postneonatalne smrti, dakle broj ukupno umrle dece na 1000 živorođenih, predstavlja mortalitet odojčadi.

Fetalni mortalitet

Izračunavanje stope mrtvorođenosti, koja je važna za internacionalno poređenje, odnosi se, kao što je rečeno, na decu težu od 1000 gr. Ako porođajna težina iz bilo kog razloga nije poznata, gestacijsku starost od 28 navršenih nedelja gesta- cije treba uzeti kao ekvivalent porođajnoj težini od 1000 gr. Ako nisu poznati ni porođajna težina ni gestacijska starost, onda se kao merilo uzima dužina tela (između temena i pete).

Navedena stopa predstavlja minimum poda­taka koji je neophodan za uniformnu mortalitet- nu statistiku novorođenčadi.

Perinatalni mortalitet

Perinatalni mortalitet predstavlja zbir fetalne i rane neonatalne smrti. Ovaj mortalitet, kao i mor­talitet odojčadi, prema Svetskoj zdravstvenoj orga­nizaciji, koristi se kao službeni kriterijum za pro- cenu uspešnosti zdravstvene zaštite majke i deteta na određenoj teritoriji Ova dva mortaliteta se ne smeju sabirati, jer je rani neonatalni mortalitet deo i perinatalnog mortaliteta i mortaliteta odojčadi. Nasuprot tome, moguć je zbir mrtvorođene dece (fetalni mortalitet) i dece umrle do navršene prve godine (mortalitet odojčadi), što bi bio pokazatelj kompletne zdravstvene zaštite majke i deteta. Ipak, podvucimo da su najvredniji pokazatelji perinatal­ni mortalitet, jer je on indikator perinatalne zaštite, i mortalitet odojčadi, a zatim i postneonatalni mor­talitet, jer oba pokazuju uspešnost zaštite deteta.

Da ne bi bilo zabune, napominjemo da se kod umrlih u ranom neonatalnom periodu operiše sa telesnom težinom na rođenju, a ne u momentu smrti.

Mada bi teorijski mogao da bude ravan nuli, praktično je najniži perinatalni mortalitet oko 5 %o_y Razlog su neizbežni uzroci smrti, kao što su, na primer, abrupcija placente, prolaps pupčanika, slučajevi teške rane insuficijendje placente i kon- genitalne anomalije inkopatibilne sa životom. Uobičajeno je da se perinatalni mortalitet manji od 10 %o smatra niskim, a karakterističan je za