Šta je aneurizma aorte?
Aneurizma označava stanje proširenja krvnog suda koje može biti lokalizovano, ili difuzno. Aorta je najveća arterija u organizmu koja polazi direktno od srca.
Najčešći uzrok aneurizmi aorte je ateroskleroza i to posebno silaznog dela aorte. Od ostalih uzroka treba spomenuti aneurizme kod poremećaja vezivnog tkiva kakav je Marfanov sindrom (aneurizme kod mladih ljudi), ili trauma. Arteritisi (zapaljenja krvnih sudova) su retki uzroci aneurizmi.
Aneurizme aorte mogu biti prave – rezultat proširenja svih slojeva krvnog suda; lažne – u čijoj građi učestvuju samo pojedini slojevi krvnog suda, najčešće spoljašnji sloj; mikotične – posledica infekcije gljivicama; arteriovenske – spojevi između arterijske i venske cirkulacije. Po lokalizaciji, aneurizme aorte delimo na aneurizme trbušnog (abdominalnog) i grudnog (torakalnog) dela. Po svom izgledu aneurizme mogu biti vretenaste, ili vrećaste.
Kako je ateroskleroza najčešći uzrok bolesti, tako su aneurizme najčešće kod muškaraca u uzrastu između 40 i 60 godina. Prosečno, 80% svih aneurizmi aorte javlja se u trbušnom delu aorte.
Koji su simptomi i znaci aneurizme aorte?
Klinička slika aneurizme zavisi od veličine, brzine rasta i lokalizaciji.
Aneurizme grudnog dela aorte, mogu se prikazivati simptomima tipa kašlja, bolova u grudnom košu i leđima, promuklosti, otežanog disanja i gutanja itd.
Ipak, obično su bez simptoma i otkriju se rutinskim Rendgenskim snimcima pluća i srca.
Kod aneurizmi abdominalnog dela aorte možemo klinički razlikovati tri faze:
- asimptomatska – slučajan nalaz pulsirajuće mase u trbuhu, ili otkrivanje aneurizme drugim dijagnostičkim metodama
- simptomatska – pacijenti se žale na bol u trbuhu koji varira u intenzitetu, nisu retki simptomi poremećene periferne cirkulacije
- ruptura – najteža komplikacija aneurizme aorte, karakteriše se jakim bolom u trbuhu i leđima.
Kako se postavlja dijagnoza aneurizme abdominalne aorte?
Klinički pregled bolesnika ima veliku važnost kod aneurizmi abdominalnog dela aorte.
Nalaz pulsirajuće mase u trbuhu nad kojom se čuje šum protoka krvi je jako suspektan na aneurizmu.
Definitivna dijagnoza, kako abdominalne, tako i torakalne aneurizme aorte postavlja se na temelju nalaza skenera (kompjuterizovana tomografija), ultrazvuka ili nuklearne magnetne rezonance. Važni podaci o aneurizmi dobiju se angiografijom (snimanje krvnih sudova ubrizgavanjem kontrasta).
Vrlo je važno za prognozu i terapiju saznati veličinu aneurizme i njen odnos s drugim strukturama (bubrežnim, karličnim arterijama itd.).
Ruptura abdominalne aneurizme je u direktnom odnosu sa veličinom aneurizme. Ukoliko je promer aneurizme 5 cm, učestalost rupture je 5%, 6 cm 16%, dok kod promera od 7 cm učestalost rupture raste na 76% unutar godinu dana od postavljanja dijagnoze.
Aneurizme torakalnog dela aorte rastu sporo i retko rupturiraju tako da im je prognoza dobra ukoliko nisu jako velike kod dijagnoze.
Kako se leče aneurizme aorte?
Pre operacije, potrebno je odrediti stanje bolesnikovog kardiovaskularnog sistema zbog, najčešće, generalizovane ateroskleroze.
Kod abdominalnih aneurizmi, operativno lečenje se preporučuje svim pacijentima sa promerom aneurizme većim od 6 cm. Kod rupture aneurizme neophodna je hitna operacija čija je uspešnost oko 50%.
Aneurizme torakalnog dela aorte, zahtevaju lečenje ukoliko se jave simptomi koji pokazuju dalje povećanje aneurizme (pogoršanje postojećih simptoma), ili ako su veće od 7 cm.
Operacije torakalne aorte su uvek visoko rizične sa visokom smrtnošću za vreme operacije.
Hirurške tehnike koje se primenjuju kod operacija aneurizmi aorte su resekcija aneurizme i ugradnja sintetičke proteze.
