Degenerativna oboljenja pljuvačnih žlezda
To su oboljenja pljuvačnih žlezda u toku kojih nastaje uništenje žlezdanog tkiva, što ima za posledicu znatno smanjenje ili potpun prestanak lučenja pljuvačke.
U ovu grupu dolazi oboljenje poznato po švedskom oftalmologu kao Sjegrenov (Sjogren) sindrom.
Bolest je nepoznete etiologije. Bolest može biti nasledna, a u etiologiji se pominje nedostatak vitamina A i alergija. Smatra se daje bolest u vezi sa endokrinim poremećajima jer se najčešće javlja u žena za vreme menopauze. Ima mišljenja da je ovo oboljenje autoimune prirode tj. da nastaje kao reakcija na antigene koji potiču od sopstvenog tkiva. Sjergenov sindrom se karakteriše promenama u suznim žlezdama i sušenjem usta, promenama u suznim žlezdama, sa sušenjem konjuktiva i promenŽN ma od strane lokomotomog sistema sa deformacijom zglobova. Bolest počinje bilateralnim otokom pljuvačnih žlezda koji se gubi posle 10 do 15 dana.
U ustima obolelih usled smanjene količine pljuvačke, nastaje sušenje usta. Sluzokoža postaje sjajna, kao daje polirana, pri pregledu se instrumenti lepeJ za oralnu sluzokožu. Usled smanjenog lučenja pljj> vačke, nastupaju poremećaji u govoru i ishrani. Pri govoru su bolesnici prinuđeni da uzimaju po gutljaj vode. Izraženi su i poremećaji u ukusu jer nedostaje pljuvačka koja bi rastvarala hranu i tako omogućila percepciju ukusa.
Smanjeno lučenje suza dovodi do inflamator- nih promena u oku. Konjuktive su suve, crvene i bez sjaja. Izražene su subjektivne tegobe u vidu peckanja. Usled sušenja konjiktive se slepljuju, pa jutarnje otvaranje očiju ide otežano. U uglovima oka se stvaraju kraste. Promene u oku su veoma teške i vremenom mogu dovesti do gubitka vida.
Promene na zglobovima manifestuju se defor-\ macijama. Smanjuje se i pokretljivost zglobova. Najčešće su zahvaćeni nožni zglobovi, samo izuzetno ankiloza može da zahvati i temporomandibular- ni zglob.
Oboleli od Sjegrenovog sindroma nettaekuho»- luju i od sklerodermije, sistemskog eritematoznog lupusa, hroničnog hepatita i nekih drugih oboljenja vezivnog tkiva.
Lečenje zavisi od etiologije bolesti. Najpre treba pokušati da se ustanovi uzrok bolesti, pa zavisno od njega i planirati terapiju. Kako najčešće nije moguće postaviti etiološku dijagnozu bolesti, to je i lečenje simtomatsko. Ukoliko je salivama funkcija očuvana pokušava se sa stimulacijom pljuvačne se- krecije. Daje se Prostigmin (Neostigmin metylsul- fat) tri puta dnevno po jedna tableta od 15 miligra- ma. Dobri rezultati se postižu i premazivanjem oralhog epitela sa 5% rastvorom prostigmina.
Radi zaštite oralnog epitela koristi se i vitamin A i to tako što bolesnici tri puta na dan posle jela stave na jezik po 30 kapi ovog vi tamina. Jedan mililitar toga rastvora sadrži 100.000 U vitamina A.
Pored sijalogoga, bolesnicima se daje veštačka pljuvačka odnosno veštačke suze.
U veomateškim slučajevima se koriste i imu- nosupresivna sredstva.
Bolesnicima (naročito ako su izražene artritič- ne tegobe) daju se i kortizonski preparati. Kortizon- ski preparati (dexametazon) iako ne deluju na osnovne promene, olakšavaju artritične tegobe.
