ORGANSKI SASTAV DENTALNOG PLAKA

Organske materije dentalnog plaka potiču iz tri izvora. Najvećim delom organske materije potiču iz pljuvačke, manje iz gingivalnog eksudata, dok su u nešto većoj količini produkt mikroorganizama.

Organski deo dentalnog plaka, pored mikroor­ganizama, deskvamiranih epitelnih ćelija i leukocita čini intercelularni matriks, mucin i neke druge materije. Intercelularni matriks se sastoji od polisa- harida (dekstran i levan), proteina, masti i nekih drugih materija.

Mucin, kao i neki drugi glikoproteini pljuvačke su veoma važni sastojci dentalnog plaka. Oni igraju značajnu ulogu i u stvaranju dentalnog plaka. Zbog toga neki autori dentalni plak i nazivaju mucinozni plak.

Mucin je želatinozne konzistencije. U kiseloj sredini nastaje njegova precipitacija. Da bi došlo do percipitacije i taloženja mucina na gleđi zuba, a ti­me i do formiranja dentalnog plaka, uslov je da po­stoji kisela sredina, a daje pri tom mucin prethodno denaturisan (izmenjen). Denaturisanje mucina se odvija pod dejstvom bakterijskih toksina koji svo­jom enzimskom aktivnošću utiču na molekulu ovog glikoproteina. Mucin tek tada dobija adhetivnu moć i precipitacijom se čvrsto pripaja za gleđ zuba. Ki­sela sredina koja je potrebna za precipitaciju muci­na nastaje usled enzimskog razlaganja ugljenih hi- drata (saharoze i dr.) u dentalnom plaku.

Organsku osnovu dentalnog plaka čine i poli- saharidi koje uglavnom sintetišu mikroorganizmi. Takvu aktivnost naročito ispoljavaju streptokoke. Ti visokomolekulami polisaharidi su dekstran i le­van. Dekstran, sa proteinima iz pljuvačke i gingi­valnog eksudata stvara precipitate koji fiksiraju dentalni plak za površinu zuba.

Deskvamirane epitelne ćelije dentalnog plaka potiču od sluzokože usne duplje i gingivalnog epi- tela. Nalaze se u novoformiranom (nezrelom) pla­ku. Kasnije, pod uticajem bakterijskih enzima, bu­du razgrađene pa se retko mogu naći u zrelom dentalnom plaku. Dentalni plak sadrži i brojna ni- skomolekulama jedinjenja. Ta jedinjenja predsta­vljaju krajnji produkt metabolizma ugljenih hidrata i proteina. To su: mlečna, pirogrožđana, sirćetna, kao i mnogobrojne aminokiseline. Dentalni plak sa­drži i brojne imuno globuline, A i G, zatim brojne enzime i bakterijske enzime.