Šta je tuberkulozni peritonitis?
Tuberkuloza je infekcija izazvana bakterijom Mycobacterium tuberculosis. Ova infekcija najčešće napada plućno tkivo, ali može doći do infekcije bilo kog tkiva i organa u organizmu.
Gotovo svake godine od posledica tubekuloze u svetu umre oko 30 miliona ljudi, a gotovo trećina svetske populacije je izložena ovoj bakteriji, mada nemaju svi simptome bolesti.
U poslednje vreme, zbog raširenosti HIV infekcije koja slabi imunitet i zbog upotrebe imunosupresivnih lekova dolazi do porasta broja obolelih ot tuberkuloze. Sve veći broj obolelih pacijenata je u zemljama u razvoju. Najčešći uzročnik infekcije je bakterija Mycobacterium tuberculosis, ali infekciju mogu izazvati u sojevi Mycobacterium bovis, avium i intracellulare.
Peritoenum predstavlja trbušnu maramicu koja obavija odredjene trbušne organe i ne tako često se dogadja da dodje do infekcije bacilom tuberkuloze i na ovoj maramici. Rizik je povećan kod pacijenata koji imaju insuficijenciju jetre sa nakupljanjem slobodne tečnosti u organizmu (ascites), kod obolelih od HIV-a, kod obolelih od dijabetesa i maligniteta, kao i kod pacijenata koji su na peritoneumskoj dijalizi. Do infekcije dolazi reaktiviranjem infekcije nakon širenja iz pluća putem krvi. Redje, do infekcije peritoneuma dolazi nakon direktnog širenja sa drugih organa. Kako se infekcija širi, dolazi do sve većeg širenja broja i veličine tuberkula po trbušnoj maramici.
Statistički podaci pokazuju da se gotovo dve trećine svih slučajeva tuberkuloze creva javlja kod rasnih i etničkih manjina, naročito u nerazvijenim zemljama, ili u zemljama u razvoju. Ascites (slobodna tečnost u trbušnoj duplji) se razvija zbog stvaranja eksudata iz ovih tuberkula. Redje, dolazi do oblika suve forme bolesti koja se karakteriše fibroadhezivnim struktura u trbušnoj duplji. Komplikacije podrazumevaju stvaranje subokluzija i okluzija creva, širenja procesa na creva sa stvaranjem perforacije.
Koji su simptomi i znaci tuberkuloznog peritonitisa?
Simptomi i znaci tuberkuloznog peritonitisa su nespecifični i mogu biti
- tišteći bolovi u trbuhu koji traju danima, nevezano za unošenje hrane, ili doba dana
- noćno preznojavanje
- gubitak apetita i telesne težine
- neobjašnjiva povišena telesna temperatura sa groznicom
- nakupljanje tečnosti u trbušnoj duplji (ascites)
Oko 70 % pacijenata ima simptome 4 meseca pre postavljanja dijagnoze. Pacijent može napipati tvrdine u trbuhe testaste konzistencije.
Kako se postavlja dijagnoza tuberkuloznog peritonitisa?
Anamneza sa kliničkom slikom i objektivnim pregledom pomaže u postavljanju dijagnoze, ali moraju se načiniti dopunski testovi i analize.
Skener (kompjuterizovana tomografija) može pokazati promene, kao i ultrazvuk trbuha, ali ove analize nisu specifične.
Laparoskopska analiza trbušne duplje i eventualna biopsija je najčešće dovoljna za definitivnu potvrdu dijagnoze tuberkuloznog peritonitisa (rade se mikrobiološki testovi uzorka).
Pomaže i Mantoov test koji podrazumeva ubrizgavanje tuberkulina u kožu sa praćenjem reakcije.
Kako se leči tuberkulozni peritonitis?
Lečenje tuberkuloznog peritonitisa se sprovodi antitubekuloticima, i to kombinacijom tri leka (rifampicin, pirazinamid, izonijazid) i mora da traje minimum 6 meseci, a terapija se nastavlja i tri meseca nakon gubitka bakterija iz uzoraka zbog sprečavanja recidiva. Kombinacija antibiotika se koristi kako bi se smanjila mogućnost razvijanja otpornosti bakterije na odredjeni antibiotik.
Trebalo bi obratiti pažnju na neka neželjena dejstva pomenutih lekova koja mogu biti veoma ozbiljna (poremećaj funkcionisanja kostne srži, hepatitis izazvan lekovima, poremećaj rada bubrega).
Danas je u kalendar obaveznih imunizacija svrstana i vakcina protiv tuberkuloze koja u značajnoj meri smanjuje mogućnost infekcijom mikobakterijom.
Ishrana mora biti bez iritativnih materija, kalorična, bogata vitaminima i vlaknima. Hirurško lečenje je indikovano u slučajevima komplikacija (opstrukcija creva, perforacija, stvaranje fistula sa okolnim organima).
