Šta je epispadija (epispadiasis)?
Epispadija predstavlja kongenitalnu malformaciju (urodjenu manu) penisa u kojoj je uretra (izvodni mokraćni kanal) smešten prema gornjoj strani muškog polnog organa, umesto na sredini glavića, i prema korenu penisa.
Takodje, može se razviti i kod dece ženskog pola kada se uretra razvija isuviše napred, mada znatno redje.
Epispadija nastaje usled greške tokom embrionalnog razvoja tokom prvog meseca trudnoće i veoma se često se javlja zajedno sa poremećajem po tipu ekstrofije mokraćne bešike.
Hipospadija predstavlja drugu kongenitalnu malformaciju kod koje je otvor uretre smešten na donjem delu penisa i ona se javlja oko 200 puta češće u odnosu na epispadiju. Nije pronadjen gen krivac za nastanak epispadije, iako postoji jasna genetska predispozicija, a neki autori spominju i uticaj faktora sredine, popu pušenja majke tokom trudnoće.
Statistički podaci pokazuju epispadija spada u grupu retkih kongenitalnih malformacija i javlja se na svakih 120 000 novorodjenčadi kod dečaka, a na svakih 400 000 novorodjenčadi kod devojčica. Takodje, više zahvata decu bele puti.
Kako se manifestuje epispadija?
Epispadija se može podeliti na osnovu položaja mokraćne cevi na penisu na pet tipova
- glandijalna (otvor uretre na glaviću penisa)
- koronarna (otvor uretre na žlebu izmedju glavića i tela penisa)
- korporalna (otvor uretre je na telu penisa)
- penopubična (otvor uretre je na korenu penisa)
- suprapubična (otvor uretre je na koži trbuha)
Penis je znatno kraći nego inače, širok, u vidu ploče i zakrivljen na vrhu. Kožica sa gornje strane glavića je odsutna.
Kosti karlice na dnu tela penisa su razvučene, a pravi trbušni mišići su često razdvojeni, sa prisutnim trbušnim kilama.
Često sa epispadijom postoji i ekstrofija mokraćne bešike u kojoj je sluzokoža mokraćne bešike potpuno otvorena na prednjem trbušnom zidu, što u velikoj meri povećava rizik od infekcija urinarnih puteva.
Kod devojčica, klitoris može biti udvojen, a vagina je pomerena ka napred, kao i rektum, sa normalnom funkcijom mišićnih analnih sfinktera.
Često postoji nemogućnost zadržavanja mokraće (inkontinencija) što takodje povećava rizik od nastanka infekcija, a kod starije dece može načiniti psiho-socijalne probleme.
Kako se postavlja dijagnoza epispadije?
Dijagnoza epispadije se postavlja na osnovu objektivnog pregleda novorodjenog deteta. Postoji mogućnost postavljanja dijagnoze i tokom intreuterinog razvoja ultrazvučnim pregledom, mada je ovaj metod povezan sa značajnom greškom.
Kod sumnje na ovo stanje prilikom ultrazvučnog pregleda, može sa načiniti i fetalna magnetna rezonanca koja daje znatno tačnije rezultate. U slučaju da postoji i ekstrofija bešike, postavljanje dijagnoze ultrazvučnim pregledom tokom trudnoće je olakšano.
Preporučuje se pregled organa urinarnog trakta nakon rodjenja ultrazvukom zbog čestih udruženih anomalija (pelvični bubreg, renalna agenezija, hidronefroza).
Rendgenski snimak kičme može pokazati neke udružene urodjene mane poput mijelodisplazije…
Kako se leči epispadija?
Operativno lečenje treba načiniti pre polaska deteta u školu, a optimalno vreme je izmedju prve i druge godine života.
Najblaži oblici epispadije sa izmeštenim otvorom uretre na glaviću ne zahtevaju operativni tretman. Ne treba zaboraviti i estetsku stranu problema, a kod starijih epispadija otežava normalan seksualni odnos, jer postoji iskrivljen penis.
Osnovni cilj je produžiti mokraćnu cev, odnosno otvor napraviti na vrhu penisa – dakle, napraviti prav i izdužen penis koliko je moguće, zatim novu mokraćnu cev od kože bez dlaka i to širokog dijametra i sve do vrha penisa, zbog dobijanja pravilno usmerenog i dobrog mlaza mokraće.
Operativno lečenje predstavlja najozbiljniju intervenciju sa kojom se susreće dečji urolog. Veoma je bitna adekvatna profilaksa od infekcije pre operativnog lečenja.
