Šta je pes cavus (izdubljeno stopalo)?
Pes cavus podrazumeva deformitet u vidu izdubljenog stopala, pri kom postoji visok položaj luka stopala koji de ne pomera pri opterećenju stopala. Predstavlja suprotnu deformaciju stopala u odnosu na ravne tabane.
Često, zajedno sa deformitetom po tipu izdubljenog stopala postoje udruženi deformiteti u smislu kandžastih prstiju na nogama, isturene pete i kontrakture plantarne fascije.
Svi ovi deformiteti prouzrokuju povećano opterećenje na metetarzalne kosti, što može rezultovati pojavom bola u metatarzalnom regionu u stopala.
U preko 80% slučajeva može se tačno identifikovati uzrok nastanka pes cavus i to su neuromuskularne bolesti (neuromuskularna distrofija, cerebralna paraliza, poliomijelitis, siringomijelija, Fridrihova ataksija), frakture, opekotine, a kod 20% slučajeva uzrok nastanka nije poznat i pretpostavlja se da postoji genetska predispozicija.
Statistički podaci po pitanju raširenosti pes cavus u opštoj populaciji su nesigurni i pojedini autori navode da čak svaka deseta osoba ima deformitet ovog tipa u odredjenoj meri.
Kako se manifestuje pes cavus?
Postoje tri tipa deformiteta po tipu izdubljenog stopala i oni su
- najčešći deformitet je pes cavovarus pri kom postoji, pored izdubljenog stopala i pomeranje pete spolja i deformitet prstiju u vidu kandže
- kod kalkaneovarusa, peta je pomerena na gore, a prednji kraj stopala je spušten naniže, pa izgleda kao da pacijent stoji na prstima koji su takodje deformisani (poput stajanja na štiklama)
- kada postoji samo deformitet po tipu izdubljenog stopala, postoji povećano opterećenje spolašnjeg dela stopala, što može da prouzrokuje bol u ovom delu
- deformitet je lako prepoznatljiv, postoji visoko zasvodjeno stopalo i pod punim opterećenjem
- čest pratilac pes cavus je i nestabilnost skočnog zgloba
- često, pored bolova u stopalima, mogu postojati i bolovi u kolenima, ledjima i često saplitanje kod ovog tipa deformiteta
- osobe sa visoko zasvodjenim stopalom mogu imati problema sa nalaženjem odgovarajuće obuće i često moraju da nose uloške koji podupiru predeo svoda stopala, ili specijalno dizajniranu obuću.
Kako se postavlja dijagnoza pes cavus?
Dijagnoza izdubljenog stopala se u najvećem broju slučajeva postavlja samo na osnovu kliničke slike i objektivnog pregleda.
Obavezno se radi i rendgenski snimak stopala sa skočnim zglobom, kako bi se procenio stepen deformiteta. Nekada je potrebno uraditi i dopunska snimanja kod postojanja degenearativnih procesa na zglobovima stopala.
Nekada su potrebni i dopunski pregledi, kako bi se ustanovila prava priroda ovog deformiteta.
Kako se leči pes cavus?
Cilj lečenja pes cavusa je omogućavanje kretanja bez smetnji bilo kakve vrste. Poželjna je upotreba ortopedskih pomagala koji podupiru stopalo i nose se sa običnom obućom, kao i upotreba specijalno dizajniranih cipela sa visokim svodom u predelu luka stopala.
Fizikalna terapija mora da omogući ojačanje oslabljenih mišića i rastezanje prenapregnutih mišića. Treba napomenuti da je fizikalna terapija uspešna samo kod blažih deformiteta.
Ukoliko ništa od navedenog ne urodi plodom i pacijent i dalje ima smetnje pri normalnom hodu u vidu jakih bolova, dolazi u obzir i hirurško lečenje pes cavus-a.
Intervencija može da bude usmerena samo na meko tkivo (oslobadjanje plantarne fascije, izmeštanje ekstenzornih i fleksornih mišića), ili na koštane elemente ( metatarzalna osteotomija, tarzalna osteotomija, kalkanealna osteotomija. Lečenje usmereno na stabilizaciju zglobova naziva se artrodeza. Ove procedure su u domenu ortopedskog lečenja.
Komplikacije hirurškog lečenja su nespajanje kostiju, ponovno vraćanje deformiteta, premalo smanjivanje deformiteta, prekomerno uklanjanje deformiteta, infekcija, oštećenje nerava i postoperativni dugotrajni bol u stopalu. Prognoza operativnog lečenje zavisi od stepena deformiteta pre operacije i operativne tehnike koja se koristi.
