EPIZIOTOMIJA , postupak i procedura
Epiziotomija (episiotomia) je akušerska operacija kojom se preseca međica radi proširenja izlaza porođajnog kanala. Ova intervencija se vrši pri kraju drugog porođajnog doba, u toku napona, kaaa prednjačeći deo ploda širi introitus vagi-*» ne. Prfema pravcu zasecanja postoje dva tipa epiziotomije, medijalna (a) i mediolateralna (b). Medijalna epiziotomija (episiotomia medialis) je uzdužni rez po sredini međice, između introitusa vagine i anusa. Mediolateralna epiziotomija (episiotomia mediolateralis) je kosi rez od introitusa vagine, desno ili levo pored rektuma. U literaturi je ranije opisivana i lateralna epiziotomija, koja bi trebalo da se radi horizontalno, odnosno bočno, levo ih desno od introitusa. Međutim, ovaj tip epiziotomije se, zbog obilnog krvarenja do koga može doći, skoro ne praktikuje
Epiziotomija se radi kako u interesu majke, tako i u interesu ploda.- Proširenjem izlaza porođajnog kanala omogućena je lakša i brža eks- pulzija ploda.
Interes sa strane majke. Zasecanjem međice se skraćuje drugo porođajno doba i istovremeno sprečava nastajanje spontanih povreda mekih delova porođajnog kanala, kao što su rascepi vagine i međice, ih hematomi. Spontano nastale povrede mogu biti veoma ozbiljne i predstavljati problem tokom oporavka porodilje, a u narednim godinama, usled povrede mišića karličnog dna, dovesti do poremećaja statike genitalnih organa.
Interes sa strane ploda. Epiziotomija smanjuje mogućnost nastajanja povreda na prednjačećem delu ploda Jer je izlaz porođajnog kanala širi. Skraćenjem vremena ekspulzije smanjuje se i patnja ploda u toku porođaja.
Situacije u kojima se najčešće radi epiziotomija su: trudnoće sa krupnim i sitnim plodovima (a), karhčna prezentacija (b), defleksioni stavovi
(a) , višeplodne trudnoće (d), konstitucionalno rigidne, visoke ih niske međice (e), kao i porođaji koji se naglo završavaju bilo spontano, ih nekom od akušerskih operacija (ekstrakcija vakuum ekstraktorom ih forcepsom) (f).
U savremenom akušerstvu epiziotomija se primenjuje sa različitom ušestalošću, u zavisnosti od škole. Po našem tradicionalnom učenju, koje se često naziva i Beogradskom Školom akušerstva, epiziotomija je prilično zastupljena kao način zaštite međice. Kod prvorotki, na primer, ona se radi u oko 90% slučajeva.
Epiziotomija se najčešće radi jednostrano, mada pod nekim posebnim okolnostima može biti urađena i obostrana epiziotomija. Intervencija se vrši pravim makazama čijf se tupi kraj, pod zaštitom prstiju, uvuče u vaginu između predn- jačećeg dela ploda i međice i preseče u jednom aktu (slika 3-12).
Sa šivenjem epiziotomije se započinje posle trećeg porođajnog doba, u kome, kao što je pozna-, to, dolazi do odlubljivanja i istiskivanja posteljice. Posle rađanja posteljice materica se retrahuje, čime se omogućava zaustavljanje krvarenja iz materičnih krvnih sudova. Pošto lekar obavi pregled posteljice i utvrdi da se rodila u celini, uradi se pregled mekih delova porođajnog kanala, grlića, vagine i međice. Ukoliko postoje povrede onda se prvo one zbrinjavaju, a tek zatim se pristupi ušivanju epiziotomije.
Postoje različiti načini uživanja epiziotomije, ali suštinu čini adekvatna hemostaza i anatomsaka restauracija tkiva. Šivenje epiziotomije (sutura episiotomiae) je prilično bolno , i neprijatno, pa je pravilo da se intervencija radi u anesteziji. U zavisnosti od toka i načina završavanja porođaja primenjuju se različite vrste obezbolja- vanja. Najčešće se izvodi lokalna infiltracija, a, kada postoje mogućnosti, i opšta intravenska anestezija. Takođe se koriste sprovodna vulvoper- inealna i epiduralna anestezija, sa kojima se počinje u prvom porođajnom dobu.
Epiziotomija se može šiti pojedinačnim ili produžnim šavom, zavisno od sklonosti i iskustva akušera. Najpre se ušije vaginalni zid, zatim potkožno tkivo perineuma i, na kraju, koža.
ZAŠTITA MEĐICE
Zaštita međice podrazumeva izvesne postupke, koji imaju za cilj da se spreče povrede mekih delova porođajnog kanala i dublji razdor mišića karhčnog dna.
U toku prvog porođajnog doba (phasis dilata- tionis) meki delovi porođajnog kanala se šire i time pripremaju za sledeću fazu porođaja. Mada dilatirana, meka tkiva u fazi ekspulzije (phasis expulsi0ri$) iTiogvL pretrpeti znatne povrede prilikom rađanja ploda. Povrede najčešće nastaju u trenutku defleksije glave, kada ona vrši najveći pritisak i najintenzivnije rasteže tkivo međice.
Da bi se sprečile moguće povrede, važno je da se prilikom prelaska glave ploda preko međice izvrši adekvatna zaštita. Ona je ih hirurska (pravljenje epiziotomije) i konzervativna. Kako je o epiziotomiji bilo reči, mi ćemo se ovde zadržati na konzervativnoj zaštiti.
Konzervativne mere se sastoje od hvatova, pomoću kojih se usporava brzina prolaska glave i omogućava njena lagana defleksiju prilikom prelaska preko međice. Hvatovima se. takođe pomaže rađanje donjeg (zadnjeg) ramena. …..
Pomenuta podela tehnika zaštite međice ima samo didaktički karakter, jer se često mere kom- binuju. Da bi to ilustrovah, pomenimo da se i posle pravljenja epiziotomije međica štiti, da bi se izbegli dublji razdori mišića i povrede spoljnjeg analnog sfinktera (m. sphincter ani extemus) i zida rektuma.
