AKUTNI BRONHIOLITIS kod deteta, dece
Dva do tri procenta od ukupne populacije odojčadi se hospitali- zuje, najčešće u sezoni oktobar – mart, zbog težih oblika ovog oboljenja koje može da dovede i do respiratorne insuficijencije. Bolest najčešće izaziva respiratorni sincicijalni virus (RSV), zatim humani metapneumovirus (HMPV), adenovirus i virus parainfluence.
U osnovi patogeneze akutnog bronhiolitisa je zapaljenje malih puteva kod dece i najčešći uzrok,
disajnih puteva (bronhiola). Infekcija epitelnih ćelija bronhiola dovodi do povećane sekrecije mukusa, nekroze ćelija i njihovog otpada- nja, stvaranja peribronhalnih limfocitnih infiltrata i submukoznog edema. Debris u disajnim putevima, nastao otpadanjem ćelija, i edem zajedno dovode do delimične ili potpune opstrukcije disajnih puteva. Tokom ekspirijuma dodatno dinamičko suženje broniola uzrokuje dalje opadanje protoka vazduha u delimično zapušenim disajnim putevima i pojavu „zarobljavanja vazduha” i hiperinflacije. Potpuna opstrukcija bronha dovodi do kolapsa dela pluća distalno od mesta opstrukcije. I jedan i drugi proces dovode do poremećaja odnosa ventilacije i perfuzije i nastanka hipoksemije. Napor u disanju se povećava usled smanjenja rastegljivosti prekomerno naduve- nih pluća, a u slučaju razvoja teže kliničke forme bolesti razvija se respiratorna insuficijencija, naročito kod manje dece.
Epitelne ćelije se oporavljaju posle 3-4 dana, a funkcija cilija respiratornog epitela tek dve nedelje posle početka bolesti. Debris uklanjaju alveolni makrofagi.
Klinička slika i dijagnoza
Posle kontakta sa obolelim inficiranim RSV prvo dolazi do pojave znakova infekcije gornjih disajnih puteva – kijavice i rinoreje, najčešće praćene smanjenim apetitom i povišenjem telesne temperature, od gotovo normalne do 39°C. Postepeno dolazi do pojave otežanog disanja, kašlja u napadima, povremeno praćenog čujnim vizingom, tahipneje (naročito prilikom hranjenja) i angažovanja pomoćne disajne muskulature. Kod odojčadi mlađe od tri meseca ili dece rođene pre termina česte su krize apneje.
Dijagnoza akutnog bronhiolitisa je klinička i dopunska ispitivanja najčešće nisu potrebna. Na radiografiji grudnog koša obolelih od bronhiolitisa uočava se nespecifični nalaz hiperinflacije i seg- mentnih atelektaza. U cilju virusološke dijagnostike često se u hospitalizovanih bolesnika izvode specifični dijagnostički testovi i u 70% slučajeva bude dokazano prisustvo RSV. S obzirom da izolacija virusa najčešće ne utiče na način lečenja i ishod bolesti, ne pre- poručuje se rutinska primena dijagnostičkih testova, osim u epidemiološke svhe.
Terapija akutnog bronhiolitisa
Lečenje dece sa akutnim bronhiolitisom za glavni cilj ima održavanje normalne oksigenacije i hidracije. Saturaciju oksihemoglobina kod dece sa akutnim bronhiolitisom treba održavati iznad 95% i ne dopuštati njen pad ispod 92%. Kiseonik se dodaje preko maske ili nosnih kanila.
Kod dece sa bronhiolitisom nema indikacija za rutinsku primenu antibiotika, jer njihova primena ne menja tok bolesti. Antibiotike treba dati kada se sumnja na bakterijsku komplikaciju bolesti (bakterijska pneumonija ili otitis) i kada se zbog težine bolesti mora započeti mehanička ventilacija. _
Bronhodilatatori (salbutamol i ipratropium bromid) se često daju u terapiji akutnog bronhiolitisa. Mnogi centri započinju lečenje akutnog bronhiolitisa bronhodilatatorima i obustavljaju ga ako –
se pokaže da je neefikasno. Ovaj pristup je racionalan, jer je kod neke dece prva epizoda bronhoopstrukcije povezana sa početkom astme kod koje su bronhodilatatori delotvorni.
Kortikosteroidi predstavljaju vrlo delotvorne antiinflamacijske leko- ve, ali prema rezultatima kliničkih studija izgleda da nema opravdanja za rutinsku primenu ni inhalacionih ni kortikosteroida za sistemsku (paren* teralnu ili oralnu) primenu u terapiji akutnog bronhiolitisa.
Prevencija akutnog bronhiolitisa
Dezinfekcija ruku posle kontakta sa obolelim detetom, prirodna ishrana majčinim mlekom i izbegavanje izlaganja deteta duvanskom dimu su najvažnije opšte mere prevencije akutnog bronhiolitisa.
Za sada ne postoji efikasna vakcina protiv RSV. Pasivna zaštita humanizovanim monoklonskim IgG antitelima protiv RSV u sezoni oktobar-april je delotvorna zaštita odojčadi u najvećem riziku od nepovoljnog ishoda (deca sa bronhopulmonalnom displazijom 1 urođenim srčanim manama).
