Erythrodermia (eritrodermija)
Erythrodermia ne predstavlja naziv entiteta, već kliničku sliku kod koje je eri-temom zahvaćeno najmanje 90% površine kože. U najvećem broju slučajeva, pored eritema postoji i skvama ili krusto-skvama. U anglosaksonskoj literaturi, kao sinonim se često koristi i termin »eksfolijativni dermatitis«.
Ne postoji čvrsta povezanost između određene kliničke slike i etiologije eritrodennije, tako da su potrebni dodatni podaci (anamnestički, laboratorijski, his-topatološki, a ponekad i tok oboljenja, kao i odgovor na primenjenuterapiju) da bi se postavila definitivna dijagnoza. Čak i kada se primene sve metode kojima danas raspolažemo, u izvesnom procentu se etiologija eritrodermije ne može ustanoviti (tzv. »idiopatske« eritrodermije).
Klinička slika. Muškarci obolevaju 2-3 puta češće nego žene, a najveći broj odraslih pacijenata ima više od 45 godina. Eritrodermija može nastati kao takva od početka ili može doći do generalizacije prethodno postojeće dermatoze (ekcem, psorijaza i dr.). Ukoliko eritrodermija nastaje generalizacijom prethodnih promena, dijagnoza je jednostavna, međutim, često se događa da še oboljenje prvi put javlja u vidu eritrodermije.
Eritrodermija najčešće počinje naglo – makule, papule ili plakovi se slivaju prekrivajući veliku površinu kože. Čitava koža postaje eritematozna posle 12-48 časova, dok se skvama javlja posle nekoliko dana. Skvama može da bude različitih karakteristika – pitirijazifor-mna, psorijaziformna, lamelozna, može postojati i krustoskvama. Intenzitet eri-tema može da varira iz dana u dan, ali i u toku jednog dana. Početak eritrodermije može biti praćen prvo drhtavicom, a zatim i febrilnošću. Kasnije, zbog odavanja toplote preko diktiranih perifernih krvnih sudova, može doći i do hipo-termije. Pruritus je često izražen, naročito kod ekcemskih eritrodermija i he-matodermija.
Posle nekoliko nedelja trajanja bolesti, koža postaje infiltrovana i/ili lihe-aifikovana, kosa može da se proredi ili Dpadne, a nokti postaju transverzalno izbrazdani i uzurisani. Na dlanovima i tabanima često postoji debela hiperkeratoza sa ragadama.
Limfni čvorovi su obično lako uvezani i kod pacijenata koji nemaju limbom (lymphadenopathia dermatopathi-:a). Kod pacijenata sa hematodermi-om, limfni čvorovi mogu biti zahvaćeni )atološkim procesom i znatno uvećani.
Klinička slika može da bude i nešto Irugačija u pojedinim slučajevima, zavisno od dermatoze koja stoji u osnovi :R. Za detalje u vezi sa dermatozama :oje se mogu komplikovati eritrodermi-om, videti odgovarajuća poglavlja.
Idiopatska eritrodermija (ili primar-1a eritrodermija), je forma bolesti kod ;oje etiologija nije utvrđena i posle naj-letaljnijih ispitivanja i posle dugog pra-:enja. Uvek se mora razmišljati o mo-jućem početku neke hematodermije, s »bzirom da jasni znaci limfoma mogu iti odsutni tokom više meseci ili godi-a. Primarna eritrodermija je 6 puta češća kod muškaraca nego kod žena, a pacijenti su starijeg životnog doba.
Eritrodermija je ozbiljno stanje koje ugrožava zdravlje, a ponekad i život pacijenta. Eritrodermija može da izazove ozbiljne hemodinamske i metaboličke poremećaje. Povećani protok kroz infla-movanu kožu može dovesti do insufici-jencije miokarda – high output cardiac failure – (naročito kod starih osoba), a pojačano odavanje toplote može voditi u hipotermiju. Kroz kožu, putem tran-spiracije, dolazi do značajnog gubitka tečnosti sa dehidracijom. Sa deskvama-cijom se gubi velika količina proteina i gvozda, što može dovesti do hipoalbu-minemije i hiposideremijske anemije. Česte su infekcije kože i respiratornog trakta (kod starijih pacijenata), a jedan od najčešćih uzroka smrti u toku ovog stanja je pneumonija.
Eritrodermija koja nastaje kao posle-dica uzimanja lekova ima dobru prognozu, ukoliko se lek odmah identifikuje, obustavi i zatim uvede odgovarajuća terapija.
Ekcemska, psorijatična i idiopatska eritrodermija mogu trajati mesecima i godinama, sa čestim egzacerbacijama oboljenja.
Lečenje. Sprovodi se u hospitalnim uslovima. Potrebne su opšte mere u regulaciji hemodinamskih i metaboličkih dizbalansa, kao i specifične terapijske mere u supresiji inflamacije kože.
Od opštih mera, potrebno je sprečiti kako suvišno odavanje toplote, tako i hi-pertermiju. Neophodna je rehidracija pacijenta i korekcija elektrolitnog dizbalansa, nadoknada proteina (per os ili albumini i.v.) i gvozda. Ukoliko postoji insuficijencija miokarda, mora se adekvatno lečiti.
S obzirom da postoji mogućnost daje eritrodennija izazvana nekim lekom, treba obustaviti sve medikamente koji nisu od vitalnog značaja.
U lokalnoj terapiji se primenjuju emolijentna sredstva i topikalni korti-kosteroidi II i III klase. U psorijatičnoj eritrodermiji ne treba primenjivati topi-kalne kortikosteroidne preparate.
U opitoj terapiji se daju antibiotici, ako postoje znaci bakterijske superin-fekcije. Opšta kortikosteroidna terapija dolazi u obzir za eritrodermije ekcem-ske prirode, izazvane lekovima, Pemphigus foliaceus i dr. Opšta kortikosteroidna terapija se ne primenjuje kod psorijatične eritrodermije, već se daju metotreksat, retinoidi ili ciklosporin A.
Ukoliko se ustanovi etiologija bolesti (npr. Scabies norvegica), primenjuje se terapija osnovnog oboljenja.
