Šta je akutni pijelonefritis?
Akutni pijelonefritis (APN) je akutno nespecifično zapaljenjsko oboljenje parenhima bubrega i gornjih partija mokraćnih puteva. Karakteriše se prisustvom mikroorganizama u bubregu i poremećajem odnosa uzročnik-tkivo što ima za posledicu destrukciju bubrežnog intersticijuma.
Učestalost
Iako su infekcije mokraćnih puteva vrlo česta pojava dijagnoza APN se ne postavlja tako često. Prema kliničkim podacima APN čini 0,5 % ukupne bubrežne patalogije dok se na autopsiji u dece nalazi u 1,6% a u odraslih u 0,83 % (10). Ovakva disproporcija se može da protumači činjenicom da se veliki broj oboljenja ne verifikuje za života.
Etiologija
Infekciju najčešće izazivaju patogeni mikroorganizmi ali se u poslednje vreme sve češće pominju i uslovno patogeni mikroorganizmi.
Od patogenih mikroorganizama dominira gram-negativna bakterijska flora ajpre svega Escherichia coli koja se po nekim istraživanjima javlja ti 75 %, a tf bolničkim uslovima u 50 %. Zatim slede: Proteus mirabilis, Klebsiella, Enterobacter spp., Citobacter spp., Serratia spp., Pseudomonas. Od gram-pozitivnih mikroorganizama nalaze se: Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus epidermidid, Streptococcus faecalis. Kao uzročnici infekcije javljaju se i gljivice iz roda Candida i torulopsis globrata. U bolničkim uslovima menja se odnos bakterijske flore te nalazimo veću prevalencu mikroorganizama kao što su: Klebsiella, Enterobacter i Staphylococcus epidermidis. Ovome u mnogome doprinose i jatrogena oštećenja izazvana katetarizacijom, cistoskopijom i hirurškom intervecijom.
U vrlo retkirn slučajevima mOguća je infekcija sa anaerobnim bakterijama, Gardnerel-laom vaginalis, mikoplazmom.
Zapaženo je i da uzročnik varira u odnosu na pol i uzrast: kod dece u neonatalnom periodu i u žena preovladava E. coli a kod starijih muškaraca preovladava Staphylococcus epidermidis.
Ponašanje mikroorganizama u mnogome zavisi od uslova te pojedini uzročnici imajii osobinu da menjaju svoj vegetativni oblik. Tako E. coli i ProteuS u nepovoljnim uslovima prelaze u L-formu a prema Guttman-u et al. L-forma može da omogući prelaz akutnog zapaljenjskog procesa u hronični.
U poslednje vreme sve veći značaj daje virusima kao uzročnicima infekcije mokraćnih puteva pa i pijelonefritisa. Poseban značaj imaju: Coxakie-, ECHO-i Adeno-virusi.
Na pojavu APN utiče niz faktora a poseban značaj imaju poli uzrast. Vrlo čestu pojavu APN imamo u dece, a u devojčica 10 puta više no u dečaka. Ovoj pojavi u mnogome doprinose urođene anomalije među kojima posebno mesto ima vezikoureteraini refluks. Zene generativne dobi, u uzrastu od 15-40 godina češće oboljevaju od muškaraca iste dobi što se tumači izvesnim anatomskim svojstvima žene (kraća a prava uretra); u toku trudnoće poremećaj statike polnih organa otežava oticanje urina a na to se nadovezuju i hormonalne promene: izraženo je dejstvo progesterona na alfa-adrenergične receptore u zadnjem tromesečju trudnoće. Smanjena pojava APN u muškaraca srednje uzrastne dobi se tumači zaštitnim dejstvom proštatičnog faktora koji se tokom oboljenja prostate i u starosti iscrpljuje te se time povećava mogućnost razvoja infekcije.
Pored navedenih činioca na pojavu APN utiče i čitav niz drugih, tzv. predisponirajućih faktora. Mogu biti urođeni i stečeni. Od urođenih najčešće srećemo anomalije mokrovoda i bubrega: policistizam, segmetalna hipoplazija bubrega, potkovičasti bubreg, duplikatura ure- tera i pijelona, divertikuloza, veziko-ureteralni refluks, pijelo-tubulami refluks, “backflow” mehanizam, intrarenalni refluks. Od stečenih predisponirajućih faktora od značaja su: šećerna bolest, bolest visokog krvnog pritiska sa arteriosklerozom.
Pored stalno prisutnih predisponirajućih faktora za razvoj infekcije su od značaja i tzv. favorizujući faktori čiji se efekat ispoljava intermitentno. To su: poremećen “washout” mehanizam, polni odnos, noćni period nemokrenja, slabo unošenje tečnosti i neredevno mokrenje
