Maligne bolesti dojke

Karcinom dojke je najčešći maligni tumor kod žene i čini približno četvrtinu svih malignite­ta. Godišnje oboleva 72 na 100 000 žena, od kojih umire 27. Faktori rizika za nastanak ovog obol­jenja su godine života pacijentkinje, pozitivna lična i porodična anamneza, paritet, rana menarha, kasna menopauza i gojaznost.

Skrining za rano otkrivanje karcinoma dojke uključuje mesečni samopregled, koji bi svaka žena trebalo da obavlja istog dana menstrualnog cik­lusa. Zatim, neobično su važni redovni godišnji pregledi ginekologa. Ultrasonografija dojki tadođe je dragocen metod pregleda dojki u mlađih žena, ali se ne može koristiti kao jedini skrining test, posebno kod starije populacije. Mamografija se predlaže oko 40. godine kao bazični metod ispitivanja, do 50. godine ponavlja se svake dve godine, a posle 50. godine jednom godišnje.

Karcinom dojke javlja se najčešće u gornjem spoljašnjem kvadrantu ” (45% slučajeva). Malignitet daje prvo metastaze limfogeno, a kas­nije i hematogeno u jetru, kosti, pluća, mozak i druge organe.

Postoji više vrsta karcinoma dojke, ali su četiri najčešća. To su skirusni, medularni, adenokarci-nom i intraduktalni karcinom. Retko se viđaju mukoidni i inflamatorni karcinom, dok je pojava sarkoma izuzetna.

Simptomi i znaci bolesti najčeće su u vidu bezbolnog, neravnog, fiksiranog i nejasno ograničenog čvoriča u dojci. Često postoji unilat­eralna hemoragična sekrecija iz dojke, hronični dermatitis na bradavici, kao i promené na koži (nabiranje, fenomen kore pomorandže). Dojka je u uznapredovalim stadijumima deformisanog oblika, sa uvučenom bradavicom i ulceracijijama. Postoji i aksilarna ili supraklavikularna lim-fadenopatija.

Dijagnoza maligne bolesti dojke postavlja se mamografijom, aspiracijom tankom iglom, punkcionom ili ekscizionom biopsijom tumora. Obavezno je uraditi i Ro-grafiju pluća i koštanog sistema, ultrazvuk abdomena, kao i kompletne biohemijske analize sa hepatogramom, obzirom da su najčešća mesta udaljenih metastaza jetra, pluća i kosti. Posle biopsije, osim histološkog nalaza, obavezno se rade receptori za estrogen i progesteron u tomorskom tkivu, kao i dva bio-hemijska tumorska markera, karcinom embrion­alni antigen (CEA) i CA 15-3

TNM kaslifikacija malignih tumora dojke obuhvata sledeće:

♦   TO, nema znakova primarnog tumora

♦   Ti, prečnik tumora manji od 2 cm

♦   T2, prečnik tumora između 2 i 5 cm

♦   T3, tumor veći od 5 cm

♦   T4, tumor bilo koje veličine, koji vrši invaziju zida grudnog koša.

♦   NO, ne palpiraju se aksilarne limfne žlezde

♦   NI, pokretne aksilarne limfne žlezde

♦   N2, fiksirane aksilarne limfne žlezde

♦   N3, zahvaćene su supraUavikularne limfne žlezde

♦   MO, nema udaljenih metastaza

♦   Ml prisutne su udaljene metastaze

Stadiranje malignih tumora dojke vrši se na sledeći način:

♦   stadijum I obuhvata TI, NO i TI, N 1

♦   stadijum II obuhvata TO, NI, kao i T2, NO i T2, NI

♦   stadijum III obuhvata T3, NI ih N2 i MO.

♦   stadijum IV obuhvata T4, svaki N i svaki M.

Način lečenja zavisi od stadijuma osnovne bolesti u momentu postavljanja dijagnoze. Osnovna terapija obuhvata operativno lečenje u kombinaciji sa zračnom terapijom. U pomoćni tretman spada hemioterapija i hormonoterapija. Hirurška terapija je terapija izbora za stadijume I i II karcinoma dojke. U III stadijumu kombinuju se hirurška i radijaciona terapija, a u IV radiojaciona terapija sa hemioterapijom i hormonoterapijom.

Kontrole ovih padjentkinja obavljaju se svak­ih 3-6 meseci prvih pet godina, a posle toga jed­nom godišnje. One uključuju fizikalni pregled, ultrazvuk dojke i abdomena, mamografiju, Ro-grafiju pluća i kostiju, biohemijske tumor markere i kompletne hematološke i biohemijske analize krvi.

Stopa petogodišnjeg preživljavanja za stadi­jum I i II iznosi 40-60%, ako su metastazma zahvaćene do tri aksilarne žlezde, a ako je zahvaćeno više žlezda stopa preživljavanja pada na 30%. Ukoliko se karcinom pojavi tokom trud­noće i laktacije prognoza veoma ozbiljna, a stopa preživljavanja iznosi samo 5 -20%. Ako je starost trudnoće u momentu dijagnoze karcinoma dojke manja od 20 gestacijskih nedelja, savetuje se prekid. U odmaklim trudnoćama se sačeka porođaj, pa se zatim primenjuje specifična onko-loška terapija.