Porodjajna doba
Porođaj delimo u četiri porođajna doba. Najduže je prvo porođajno doba, od koga zavisi i ukupna dužina porođaja.
Prvo porođajno doba
Tokom trudnoće je normalno da se sa vremena na vreme pojave fiziološke kontrakcije, koje se nazivaju Brakston-Hiksovim kontrakcijama (Brcacton-Hicks). One se rede javljaju, nisu ritmične, slabijeg su intenziteta i uglavnom bezbolne. Ponekad, međutim, mogu ličiti na porođajne kontrakcije, kada dovode u zabludu i trudnicu i lekara da se radi 0 početku porođaja.
Prvo porođajno doba počinje sa prvim pravim porođajnim kontrakcijama, a završava se izravnanjem, istanjenjem i kompletnom dilataci- jom grlića materice (10 cm). Funkcionalno se prvo porođajno doba deli na latentnu fazu i aktivnu fazu.
Prave porođajne kontrakcije predstavljaju nevoljno grčenje glatkih mišića materice, koje karakteriše trostruka progresija. Naime, svaka sledeća kontrakcije dolazi nešto ranije, traje nešto duže i jačeg je intenziteta. To uglavnom traje sve dok se porođaj ž’ne uhoda”, kada imamo 3-4 kontrakcije u 10 minuta, koje traju između 45 i 90 sekundi i imaju intenzitet od 45-75 mmHg. Dilatacija grlića je tada obično oko 4 cm. Regularne porođajne kontrakcije su praćene pojavom lake sukrvice i postepenim promenama grlića materice.
Latentna faza traje oko 8, 5 sati u prvorotke i oko 5 sati u višerotke. Dilatacija grlića materice je spora i ne prelazi 0,6 cm/h. Materične kontrakci-t je nisu posebno bolne i trudnica, koja je aktivna i normalno komunicira sa prisutnima, ih dobro podnosi.
Aktivna faza traje oko 5 sati u prvorotke i oko 2 sata u višerotke. Odlikuje se intenzivnim, ritmičnim i bolnim porođajnim kontrakcijama, koje na kraju dovode do kompletne dilatacije grlića materice i polaganog spuštanja prednja- čećeg dela ploda kroz koštani deo porođajnog kanala. U ovoj fazi se grlić materice dilatira prosečnom brzinom od 1,2 cm/h u prvorotke, a 1, 5 cm/h u višerotke.
Drugo porođajno doba
Drugo porođajno doba započinje momentom kompletne dilatacije i završava se rađanjem ploda. Normalno traje do 2 sata u trudnica koje se prvi put porođaju, a do jednog sata u trudnica koje su već rađale. Ukoliko pacijentkinja ima epiduralni blok, što se danas sve više koristi za obezboljavan- je porođaja, trajanje drugog doba se produžava za još jedan sat.
Intenzivnim porođajnim kontrakcijama se u drugom porođajnom dobu pridružuju i porođajni naponu što je značajna karakteristika drugog porođajnog doba. Oni predstavljaju kontrakcije poprečnoprugastih mišića dijafragme, prednjeg trbušnog zida i međice, što omogućava efikasniji prolaz ploda kroz porođajni kanal. Naponi započinju refleksno, usled pritiska prednjačećeg dela na mišiće karličnog dna. Dok na materične kontrakcije porodilja svojom voljom ne utiče, napone može sama započinjati, a spontano nastale može pojačavati.
Mehanizam normalnog porođaja
Pod mehanizmom normalnog porođaja podrazumevamo kretnje i radnje koje obavlja plod pri prolasku kroz koštani deo porođajnog puta, koji,: kao što je poznato, predstavlja mala karlica, i meki deo porođajnog puta, koji čine istmični deo materice, grlić, vagina i međica. Plod se dakle spušta počev od ulaska u malu karlicu, da bi kroz meke puteve napustio porođajni kanal.
Ključne kretnje koje čini plod počinju angažovanjem, pri čemu glava prođe svojim bipar- ijetalnim prečnikom ulaznu ravan male karlice i najnižom tačkom dosegne nivo interspinalne linije. Sledi fleksija glave, kada se brada ploda prisloni na grudnu kost, čime se maksimalno istura predn- jačeći okdpitalni deo glave. Na taj način se glavi omogućava da se kroz koštani deo porođajnog kanala spušta najmanjim prečnikom, tj. subokci- pitobregmatičnim prečnikom (9,5 cm), i najmanjim obimom. Posle toga se pod dejstvom porođajnih kontrakcija u aktivnoj fazi porođaja dešava spuštanje glave, praćeno unutrašnjom rotacijom, kojom se okdpitalna kost iz poprečnog položaja dovodi pod luk simfize na karličnom izlazu. Oslanjajući se na simfizu glava vrši ekstenz- iju, što je njena sledeća radnja koja joj omogućava postepeno pojavljivanje iz vagine. Na kraju se događa spoljna rotacija, kada se okdpitalna kost vraća u pravac određen poprečnim prečnikom karličnog izlaza. Tom prilikom se rađaju ramena oslanjanjem humerusa, i to na mestu pripoja del- toidnog mišića, o luk simfize. Prvo se lateroflesijom rađa donje rame, posle čega iz porođajnog kanala bez teškoća izlazi telo ploda u celini. Ovakav mehanizam porođaja je karakterističan za prvorotke. Nasuprot tome, višerotke najčešće nemaju angažovanu glavu ploda u aktivnoj fazi porođaja. I angažovanje i spuštanje i unutrašnja rotadja se događaju tek u drugom porođajnom dobu.
Treće porođajno doba
Treće, porođajno doba, ili placentno doba, počinje onog trenutka kada plod izađe iz porođajnog kanala, a završava se kompletnim rađanjem posteljice, pupčanika i plodovih ovoja- ka. Ono može trajati od’ nekoliko minuta do jednog sata.
Kratko vreme posle izlaska ploda dolazi do bolne kontrakdje materičnog mišića, koja se zove retrakcijorrt9. Kako posteljica nije u stanju da prati smanjivanje površine na kojoj je bilo njeno pripajanje, ona se odvaja, a između nje i insercione površine se umeće krv koja nadolazi iz otvorenih matemalnih sudova. Takav , retroplacenti hematom svojim rastom odlubljuje posteljicu u potpunosti, posle čega dolazi do njenog rađanja.
Znak odlubljene posteljice je nagla pojava krvarenja iz materice. Takođe se na prednjem trbušnom zidu može primetiti kontrakcija materice, koja ga izbočuje u vidu lopte, kao i skraćenje dužine vidljivog dela pupčanika. Neposredno posle toga se fundus penje kranijalno i palpatomo dostiže visinu pupka.
Četvrto porođajno doba
Porođaj se završava četvrtim porođajnim dobom, ili fazom hemostaze. Ovaj period, koji nastaje posle rađanja posteljice, traje približno oko dva sata. Snažnim kontrakcijama miometrijuma uspostavlja se privremena hemostaza, posebno na mestu inserdje postdjice, gde mišićna vlakna, zah- valjujud svom cirkulamom položaju, zatvaraju matemalne krvne sudove. Posle stvaranja solidnog tromba, koji u vidu čepa zatvara sudove, hemostaza se može smatrati definitivnom.
