TROMBOEMBOLIJSKA BOLEST U PUERPERIJUMU
Trombozom se označava proces intravasku- larne koagulacije krvi. Nastanku ugruška u prvim danima puerperijuma doprinose usporenje krvne struje (a), povećana koagulabilnost krvi (b) i mikrotraume zida vena (c), što čini Virhovljev trijas (Virhof). Uglavnom se dešava u venama donjih ekstremiteta i male karlice, češće kod pacijentki- nja kod kojih je porođaj završen nekom akušerskom operacijom. Tromboembolijskoj bolesti su sklonije starije i gojaznije pacijentkinje, posebno ako su višerotke, kao i osobe koje su ranije imale probleme sa venama.
U patofiziologiji tromboembolijske bolesti početna tačka je taloženje (agregacija) trombocita na mestu mikrotraume zida venskog suda Potom se na trombodte odlaže fibrin, da bi se na tako stvorenu mrežu privukli leukociti. Stvorena formacija se naziva bdim trombom i ona vrlo brzo raste dovodeđ do zatvaranja lumena krvnog suda. Zbog prestanka protoka krvi nastaje taloženje eritrocita, pa na taj način nastaje crveni tromb. Okolno tkivo i zid krvnog suda mogu pokazivati znake zapalje- nja, što je slučaj kod tromboflebitisa, ili ti znaci mogu izostati, što se sreće kod flebotromboze. Posebna opasnost kod ove bolesti predstavlja mogućnost da se tromb odvoji od zida vene i krene krvnom strujom ka plućima.
Venska tromboza
Tromboze vena se najčešće sreću u dubokim venama donjih ekstremiteta, a rede u venama male karlice. Prvi simptomi se teško uočavaju, a ne retko im prethode opšti simptomi u vidu ubrzanog pulsa, povišene temperature i uznemirenosti bolesnice. Tek 4. fli 5. dana od porođaja, javljaju se lokalni simptomi. Među njima dominiraju otok i crvenilo u određenom delu noge i bol koje se na pritisak pojačava. Koža je glatka, sa izraženom šarom površnih vena. U dijagnostici ovog oboljenja, pri pojavi prvih simptoma, je od pomoći Loeewenbergov test Sastoji se u obmotavanju manžetne od aparata za merenje krvnog pritiska oko mesta na nozi, gde se sumnja na trombozu. Podizanjem pritiska u manžetni već do 140 mmHg, će izazvati jak bol u nozi, što ide u prilog sumnji na trombozu dubokih vena noge. Dijagnoza se potvrđuje i dopler sonografijom, kao i flebografi- jom. U lečenju ovog oboljenja je u prvom planu mirovanje pacijentkinje, sa podizanjem obolele noge za 15-20 stepeni, ordiniranje heparina i analgetika. Ukoliko postoje i znaci zapaljenja, neophodno je dati antibiotike. Tek posle desetak dana i ako se padjentkinja dobro oseća, počinje se sa gimnastikom i opreznim ustajanjem i kretanjem.
Plućna embolija
Plućna embolija se može javiti kao kom- plikadja venske tromboze, ako se kao što je već rečeno, dogodi odvajanje tromba od venskog zida. Tromb tada biva nošen krvnom strujom do desnog srca i pluća i zavisno od njegove veličine dovodi do zapušavanja nekog od pulmonalnih krvnih sudova. Plućna embohja se javlja u jednom na 7-10 hiljada porođaja, a praćena je mortalitetom od 1-10%, prema različitim izvorima. Kliničkom slikom dominira bol u predelu grudnog koša i nedostatak vazduha, praćeni strahom i uznemirenošću bolesnice. Brzo se razvijaju dispneja, ubrzan, filiforman puls, pad krvnog pritiska, bledilo i cijanoza. Ovako teška klinička slika sa razvojem šoka će se javiti pri zapušenju velikih krvnih sudova pluća, sa izbacivanjem iz funkdje više od 50% plućnog parenhima. Ukoliko je u pitanju manji tromb, on zapušava kvne sudove manjeg kalibra, što rezultuje stvaranjem plućnog infarkta.U tim slučajevima je klinička slika lakša, a vitalna ugroženost bolesnice značajno manja. Pravilnom postavljanju dijagnoze doprinosi podatak o postojećoj venskoj trombozi u ranom puerperijumu, postojanju strugavih šumova na plućima i opterećenju desnog srca na EKG zapisu. Ona se u daljem toku bolesti potvrđuje pul- monalnom angiografijom.
Lečenje plućne embohje zahteva hitno intra- vensko davale heparina u većoj dozi (oko 20.000 jedinica), što bi u smanjenoj dozi trebalo nastaviti na 4 sata, prvih nekoliko dana. Pri tome se rukovoditi praćenjem vremena zgrušavanja i nivoa heparina u krvi, kako ne bi došlo do poremećaja u procesu koagulacije. Neophodna je takođe oksigenoterapija- preko maske, kao i ordiniranje analgetika, bronhodilatatora i sedativa. Po potrebi se uključuje i kardiološka terapija. Energično započeto lečenje vrlo brzo dovodi do poboljšanja stanja pacijentkinje. Međutim, iz poznatog razloga, čestog recidiviranja trom- botičnih procesa, antikoagulantnu terapiju bi trebalo sprovoditi • 3-6 meseci. Nekad se u cilju sprečavanja ponovne plućne embolije vrši i hirurško lečenje u smislu podvezivanja donje šuplje vene, ih ugrađivanja venskih filtera.