PRETERMINSKI POROĐAJ

Preterminski ili prevremeni porođaj je ozbil­jan perinatalni događaj. Po definiciji to je porođaj koji nastupi između 20. i 37. gestacijske nedelje. Novorođenče iz preterminskog porođaja se nazi­va nedonoščetom ili prematurusom.

Donja granica starosti trudnoće pri kojoj je prematurus sposoban za vanmaterični život je, u najvećoj meri, vezana za stepen razvoja intenzivne neonatološke nege. Dugo se definicija pretermin­skog porođaja vezivala za telesnu masu novorođenčeta, ali danas se zna da je za preživlja­vanje mnogo značajnija gestacijska starost trud­noće i zrelost prematurusa nego sama telesna masa na rođenju.

Preterminski porođaj je jedan od najaktuelni- jih problema perinatalne medicine danas. Uprkos napretku nauke i tehnike, a i medicinske nege i far­makoloških dostignuća, duže od jednog veka inci- denca preterminskog porođaja se kreće između

4-10%, i veoma zavisi od stepena ekonomskog razvoja jedne zemlje. Na našim prostorima učestalost preterminskog porođaja je oko 8 %.

Prematuritet (nedonesenost) je najvažniji pojedinačni uzrok neonatalnog morbiditeta, mortaliteta i kasnih posledica na preživelima.

Prematurusi su ugrožni nezrelošću svih organa, ali pluća i centralni .nervni sistem su posebno osetljivi. Najčešće komplikacije su: respi­ratorni distres sindrom, intraventrikularna hemoragija, bronhopulmonalna displazija, otvoren ductus arteriosus, retinopatija, sepsa, nekrotizirajući enterokolitis,hipokalciemija, cere­bralna paraliza, itd. Neonatalni mortalitet opada sa oko 100% u 23. nedelji trudnoće, na oko 10%, u 29. nedelji, da bi se na tom nivou održavao do 10nedelje gestacije, posle čega se značajno sman­juje. Ne treba zaboraviti i troškove intezivne neonatološke nege kao i troškove nege preživelih prematurusa sa teškim sekvelama. Prematurusi predstavljaju veliki problem ne samo za pojedin­ca, porodicu, već i za društvo uopšte.

Etiologija

Nema dokaza da bi mehanizmi pretermin­skog porođaja bili drugačiji nego što su pri porođaju u terminu.

Preterminski porođaj je kompleksan problem, sa širokom paletom mogućih uzroka i mogućih demografskih faktora koji učestvuju u njegovoj patogenezi. Često je etiologija multifaktorijalna.

Stil života, pušenje, loša ishrana, konzumiranje lekova, alkohola i droga (posebno kokaina), stres, loši socio-ekonomski uslovi, nedvosmisleno učest­vuju u povećanju rizika od preterminskog porođaja.

Uopšteno posmatrajući etiološke faktore, jedna trećina preterminskih porođaja je uzroko­vana infekcijom ipreterminskim prevremenim prsnućem plodovih ovojaka (PPROM), druga trećina je posledica maternalnih i fetalnih faktora, a treća, koja je po nekim podacima i do 50% nepoznate etiologije (idiopatski preterminski porođaj), odnosno nije moguće dokazati neki poznati etiološki faktor.

Među najčešće faktore rizika od strane majke spadaju pozitivna prethodna anamneza preter­minskog porođaja, životna dob trudnica (ispod 20 ili preko 35 godina), višerotke, rađanje dece male telesne mase, hipertenzivna bolest u trud­noći, uriname infekcije, infektivne bolesti, febril- na stanja majke, maligna oboljenja, anemija, dia- betes mellitus, razvojne anomalije uterusa, inkompetentan i insuficijentan donji uterusni segment, povećana količina plodove vode, krvarenja iz uterusa (abrupcija posteljice, placen­ta previa, placentna insuficijendja), kao i druga hronična oboljenja majke.

Od fetalnih faktora koji povećavaju rizik za nastanak preterminskog porođaja, na prvom mestu su višeplodne trudnoće, zatim fetalne anomalije, infekcije fetusa, intrauterini zastoj u rastu, intrauterino uginuće fetusa, anomalije položaja i prezentacije.

Kao mogući uzroci preterminskog porođaja sve češće se navode i disbalans pojedinih elektroli­ta (primarno jona magnezijuma i kalcijuma) značajnih za funkciju membrane ćehja uterusa.

Intrauterusna infekcija se smatra jednim od glavnih uzroka preterminskog porođaja. Kod intaktnih plodovih ovojaka preterminski porođaj može biti uzrokovan ascedentnim širenjem infek­cije iz vagine i cerviksa i prisustva tzv. neme infek­cije. To je stanje kada postoji intrauterina infekci­ja, ah nema kliničkih znakova koji ukazuju na prisustvo zapaljenja.