Prečnici karlice tokom porodjaja

Za tok i ishod porođaja su veoma važni prečnici karličnog ulaza i prečnici karličnog izlaza.

Karlični ulaz

Prečnici karličnog ulaza su tri prava prečnika, dva kosa prečnika i jedan poprečni prečnik.

Pravi prečnici karličnog ulaza. Prvi od od ovih ovih prečnika je anatomski prečnik (conjugata anatómica), koji se pruža od promontorijuma do gornje ivice simfize. Ovaj prečnik je u uobičaje­nim okolnostima između 11 i 11, 5 cm. Drugi je aktišerskiprečnik (conjugata obstretica), koji ide od promontorijuma do najispupčenijeg dela zadnje strane simfize. Treći prečnik je dijagonalni prečnik (conjugata diagonalis), koji se pruža od promon- to-rijuma do donje ivice simfize. Za akušere je, kao što se iz imena može naslutiti, najznačajniji akušerski prečnik.

Kosi prečnici Kosih prečnika (conjugata obli­qua) ima dva, levi i desni. Prvi ide od levog sakro- ilijačnog zgloba do bedrenočešljastog ispupčenja (eminentio ileopectinea) suprotne (desne) strane. Drugi, ili desni kosi prečnik, omeđen je desnim sakroilijačnim zglobom i levim bedrano-češljas- tim ispupčenjem. Kosi prečnici karličnog ulaza imaju dužinu od 12—12,5 cm.

Poprečni prečnik. Najveći prečnik karličnog ulaza je poprečni prečnik (diametar transversa) i iznosi 13—13,5 cm. Spaja dve najdudaljenije tačke na lučnim linijama (linea arcuata) i nešto je bliži promontorijumu nego simfizi. Teorijski, u upo­trebi je i poprečni prečnik koji spaja simetrične tačke na lučnim linijama, a prolazi kroz sredinu pravog prečnika karličnog ulaza. Njegova dužina je između 12,5 i 13 cm.

Karlični izlaz

Karlični izlaz, ili donji otvor (apertura pelvis inferior seu exitus plevis), ima oblik romba. Delimično ga ograničavaju kosti, a delimično liga­menti. Na njemu razlikujemo dva prečnika, pravi prečnik (a) i poprečni prečnik (b). Pravi prečnik (diametar recta) se pruža od donje ivice simfize do vrha trtične kosti. Njegova dužina je 9 cm, ali se zbog pomeranja trtične kosti u porođaju povećava na 11—12 cm. Poprečni prečnik karličnog izlaza (diametar transversa) spaja dve sedalne kvrge (tuber ischiadicum) i iznosi 11 cm.

Važne ravni unutar male karlice

U maloj karlici se nalazi i proširenje (amplitu­do pelvis), koga definiše ravan koja prolazi napred kroz sredinu simfize, bočno unutrašnjom stra­nom grana sedalne kosti u visini sredine acetabu- luma i pozadi kroz spoj 2. i 3. krsnog pršljena. Nasuprot proširenju postoji i tesnac karlice (angustio pelvis). On je predstavljen ravni u kojoj se nalazi najmanji obim karlične duplje. Ova ravan polazi napred od spoja donje i srednje trećine simfize, prolazi kroz sedalne bodlje (spina ischiadica) i, prateći gornje ivice sakrospinalnog ligamenta (lig. sacrospinale), završava na spoju 4. i 5. krsnog pršljena. Prednjačeći deo ploda, kada dospe do ove ravni, nailazi na otpor mišića karličnog dna, što ga, u uobičajenim okolnostima, prinuđava na unutrašnju rotaciju.

Podsetimo se da u populaciji žena nalazimo različite oblike karlica, od kojih neki odstupaju manje ili više od onog što se smatra normalnim. Na oblik karlice utiče više faktora, koji se mogu podeliti na endogene (nasleđe, rasa) i egzogene (ishrana, bolesti, endokrini faktori). Grubo se svi oblid male karlice mogu svrstati u četiri tipa. To su gunekoidni (a), androidni (b), antropoidni (c) i platipeloidni tip (d).

Mišići karlice

Bočni zidovi male karlice su obloženi Unu­trašnjim zapornim mišićem (m. obtoratorius inte- rus) i kruškastim mišićem (m. piriformis). Ovi mišid zapravo pripadaju mišićima donjih extre- miteta, ali su značajni što svojim pripojima učest­vuju u izgdanji karličnih zidova.

Donji otvor male karlice je zatvoren međicom, koju grade koža, potkožno vezivno tkivo i dve mišićne dijafragme.

Gornja, ili karlična dijafragma je kompletnija i jača. Ona pokriva ceo donji otvor male karlice, kako prednji urogenitalni, tako i zadnji analni deo. U njen sastav ulaze dva mišića, od kojih je važniji mišić podizač čmara (m. levator anni). Drugi mišić karlične dijafragme je trtični mišić (m. cocdgeus). Mišić podizač čmara je odgovoran za statiku, odnosno za održanje unutrašnjih geni­talnih orgna i mokraćne bešike u njhovom anatomskom položaju, a preko njih i drugih abdominalnih organa. Drugim rečima, bilo koji uzrok koji dovodi do slabosti ovog mišića ima za posledicu poremećaj statike organa male karlice i njihov spad manjeg ili većeg stepena.

Donja, ili urogenitalna dijafragma daleko je slabija i zatvara samo prednji deo karličnog dna. Ova dijafragma ima dva sloja. Površni koji se sas­toji od tri mišića, ishiokavernoznog (m. ischiocav- ernosus), bulbokaverno-znog (m. bulbocaver- nosus) i površnog poprečnog mišića perineuma (m. transversus perinei’superficialis). Duboki sloj ove dijafragme .čine sfinkter uretre (m. sphincter urethrae) i duboki poprečni mišić perineuma (m. transversus perina profundus).

Meki deo porođajnog puta

Meki deo porođajnog puta čine cerviks, vagi­na, vulva i međica (perineum).

Cerviks. Grlić se za vreme prvog porođajnog doba skraćuje i dilatira, tako da postaje sastavni deo materice. Kompletna dilatacija predstavlja trenutak kad počinje istiskivanje ploda. U tom momentu grlić kao prepreka više ne postoji i nas­tupa drugo porođajno doba.

Vagina. Najduži deo mekog dela porođajnog puta je vagina. Za vreme trudnoće ona postaje prokrvljenija i elastičnija, tako da se za vreme porođaja rasteže i omogućava nesmetan izlazak ploda u spoljnju sredinu. Smetnje nastaju samo onda ako postoje neke urođene ili stečene prome- ne, koje u većoj meri narušavaju njenu elastičnost i funkcinalnu sposobnost. Relativno se često nai­lazi, na primer, na pregradu, odnosno septum, koja dužinski deli vaginu kompletno ili delimično na dva dela. Pregrade najčešće mogu da se iseku, pošto su obično tanke. Ali one mogu biti i debele, sa znatnim učešćem vezivnog tkiva, tako da se porođaj mora završiti carskim rezom.

Vulva i perineum. Spoljnji genitalni organi, ako se anatomski normalno razvijeni i bez patoloških promena, ne predstavljaju veliki problem za prola­zak ploda. Određene patološke promene, kao što su tumori, prošireni krvni sudovi (variksi) i teški oblici zapaljenskih promena, mogu pod izvesnim uslovima predstavljati smetnju za normalan tok porođaja. U tom slučaju se pribegava carskom rezu, a rešavanje patološkog stanja koje je preds­tavljalo indikaciju za abdominalni put porođaja, se obično odlaže do kraja perioda babinja.