Coxa vara – razvojni poremećaj kuka

Poremećaj razvoja proksimalnog okrajka butne kosti koji se karakteriše srna-njenjem kolodijafizarnog ugla naziva se coxa vara. Kolodijafizarni ugao varira prema polu, uzrastu i rasi. Različite su vrednosti prema pojedinim autorima. Svi se slažu da prosečne vrednosti opadaju &a uzrastom (od 148 stepeni u prvoj gonim života do 120 na završetku rasta-prema von Lanzu i Mayetu), . Razvoj kolodijafizarnog ugla je uslovljen brzinom rasta i međusobnim odnosom vratne i

trohanterne epifizne ploče. Svaki poremećaj rasta ovog predela utiče na veličinu kolodijafizarnog ugla. Pored urođene kokse vare postoji i stečena koja nastaje posle epifiziolize i ishemične nekroze glave butne kosti, posle osteomijelita, rahitisa ili fibrozne displazije. Kongenitalna coxa vara je lokalizovan poremećaj u razvoju gornjeg okrajka butne kosti i može biti udružena sa urođeno kratkom i savijenom natkolenicom.
Javlja se jednostrano ili obostrano. Coxa vara može biti manifestacija generalizovanih razvojnih displazija skeleta kao što su Morquiova bolest kleidokranijalna disostoza, multipna epifizarna displazija, ahondioplazija i dr.
Almond (1956) je utvrdio da se kongenitalna coxa vara može nasleđivati. .

Nakon prohodavanja karakteristično geganje uka­zuje na poremećaj u dinamici zahvaćenog kuka zbog relativne slabosti abduktornih mišića. Ograničena obdukcija i unutrašnja rotacija su najčešći fizikalni nalaz u tom uzrastu. U kasnijem uzrastu se nalazi pozitivan Trendelenburgov znak, skraćena natkolenica, a u obostranim slučajevima naglašena lumbalna iordoza.

Dijagnoza urođene kokse vare definitivno se utvrđuje radiografski: karakteri­stičan je trouglasti deo kosti ograničen hrskavicom oblika izvrnutog slova “v” u predelu vrata burne kosti čiji jedan krak čini hrskavica rasta (slika 24.6).. Veliki

trohanter je proksimalnije postavljen u poredenju sa cen­trom glave butne kosti.

Lečenje kongenitalne kokse vare zavisi od uzrasta bolesnika i stepena izraženosti mane. Konzervativno lečenje je indikovano u umerenim slučajevima gde varus ne iznosi manje od 100 stepeni niti progredirà u toku praćenja. Sastoji se od korekcije inegaliteta i kinezitera-pije u cilju korekcije kontraktura (aduktora). Svakako da je radiografska kontrola neophodna radi praćenja obo­ljenja i blagovremenog hirurškog iečenja. Korektivna, valgizaciona osteotomia se izvodi u slučaju progresije oboljenja ili u slučaju izražene kokse vare (CD manji od 100 stepeni). S obzirom da se radi o progresivnom obo­ljenju (sve dok organizam raste), moguće je da je potrebno hiruršku intervenciju ponoviti.

Poremećaj odnosa glave i vrata prema dijafizi burne kosti u smislu povećanja kolodijafizarnog ugla iznad 140 stepeni naziva se coxa valga . Pri odrediimanju kolodijafizarnog ugla na radiografiji mora da se uradi korekcija anteverzije, jer ;vako povećanje anteverzije povećava vrednost ovog ugla.

Coxa valga nastaje kao rezultat poremećenih mehaničkih odnosa kuka, naj­češće uzrokovano mišićnim poremećajima. Deformitet nastaje tokom rasta kada jromena statodinamičkih sila zgloba kuka dovodi do poremećaja rasta epifizarnih >loča proksimalnog okrajka burne kosti, odgovornih za formiranje kolodijafizarnog igla. Vrat burne kosti se adaptira na promenjene uslove (mišićni disbalans), asim­etričnim rastom u dužinu, odnosno koksa valgom.

Najčešća patološka stanja koja su odgovorna za nastanak coxa valge su sle-ieća: insuficijencija glutealnih mišića kod poliomijelitisa, addukciona kontraktura cod cerebralne paralize, smanjeno opterećenje noge kod skraćenja, oštećenje hrska­vice rasta pri operativnom zahvatu i dr.

Dijagnoza coxa valge se postavlja radiografski. Radiografija se uglavnom >ravi radi provere kolodijafizarnog ugla u osoba sa takvim oboljenjima koja mogu la dovedu do njegovog poremećaja. Za ocenu neophodnosti hirurške korekcije kolodijafizarnog ugla neophodno je uzeti u obzir, pored stepena mehaničkih pore-nećaja, i tempo njegovog razvoja. U tom smislu neophodno je radiografski kontroli-ati pacijente u određenim vremenskim intervalima u toku rasta (6 meseci ili godišnje). Valgus vrata može dovesti do subluksacije glave i decentraže što je ndikacija za hiruršku korekciju (varizaciona osteotomija). Da bi se sprečilo dalje pogoršanje potrebno je korigovati mišićni disbalans što se može postići fizikalnom erapijom. U težim slučajevima mora se uraditi hirurška korekcija poremećenog >alansa mišićnih sila (tenotomija aduktora npr.).