Okluzija u protetici
Pod okluzijom se u klasičnom smislu podrazumeva kontakt okluzalnih površina zuba pri oralnim funkcijama, osnovnim položajima i kretnjama donje vilice. Noviji širi koncept naglašava značaj individualne okluzije, pa uključuje funkcionalne i disfunkcionalne odnose stomatognatog sistema koga čine zubi, potporne strukture, TMZ i neuromuskulami sistem.
Determinante okluzije se mogu podeliti na anatomske i fiziološke. U anatomske determinante spadaju levi i desni TMZ i zubi gornje i donje vilice. Fiziološku determinantu čini neuromuskulami sistem, koji preko proprioceptivnih završetaka peri- odoncijuma, mišića i zglobova reguliše položaj mandibule i putanje njenih kretnji
Osnovni cilj terapije fiksnim nadoknadama je da se preoblikovanjem zuba brušenjem i izradom nadoknada, zubi gornje i donje vilice dovedu u harmoničan odnos sa TMZ-om. Na ovaj način, minimalni stres proizveden u mastikatomom sistemu kompenzovan je minimalnim naporom od strane neuromuskulamog sistema za
odvijanje kretnji donje vilice. Okluzalno uravnoteženje kojim se uspostavljaju funkcionalni odnosi stimulativni za parodoncijum, obavlja se na sledeće načine:
- preoblikovanje zuba brušenjem;
- izradom zubnih nadoknada;
- ortodontskim pomeranjem zuba;
- vađenjem zuba i
- ortognatnom hirurgijom.
Preoblikovanjem zuba brušenjem vrši se selektivna redukcija okluzalnih površina u cilju uticaja na vrstu okluzalnih kontaktnih odnosa i model senzomih nadra- žaja. Okluzija se isključivo usklađuje u pacijenata sa evidentnim oštećenjima parodo- ncijuma, koja se mogu manifestovati povećanom pokredjivšću zuba, angulamim zadebljanjem periodontalnog ligamenta, migracijom gornjih prednjih zuba i vertikalnom koštanom destrukcijom. Selektivno buršenje se takođe primenjuje u tretmanu distunkcija za uklanjanje traumatskih kontakata. Usklađivanje okluzije u cilju preventive, bez znakova traumatskog delovanja se ne preporučuje, pošto može doći do poremećaja postojećeg balansa elemenata stomatognatog sistema.
Znači cilj okluzalne terapije je uspostavljanje i održavanje stabilnosti donje vilice. U vezi sa time, razmatra se na prvom mestu da li treba promeniti položaj donje vilice? Ako to nije potrebno, onda terapijom teba sačuvati postojeću okluziju i ukloniti prevremene zubne kontakte. Odluka da se izmene postojeći okluzalni odnosi bazira na nalazima znakova generalizovane traumatske okluzije i utvršivanju prisustva poremećenih međuviličnih odnosa. Promena postojećeg okluzalnog modela je ispravna odluka ukoliko očekujemo smanjenje lezija izazvanih okluzalnom traumom i stabilizaciju okluzije za buduće konzervativne i protetske zahvate.
U analizi okluzije treba naći referentni položaj, utvrditi da U rekonstrukcijom menjati prvobitno stanje ili očuvati postojeće. U slučaju čuvanja postojećeg polazi se od položaja centralne okluzije, sve se čini kako bi bio sačuvan model fiziološke okluzije. Ako se menjaju odnosi među vilicama u slučajevima velike abrazije (smanjena vertikalna dimenzija okluzije), ih rekonstruišu odnosi kod disfukcija (smetnje u zglobu, spazam mišića, otežano otvaranje), postupa se na dva načina:
- pravi se terapijski splint, koji pacijent nosi 4-6 nedelja do 3 meseca ili
- ceo zubik se rekonstruiše privremenim krunicama koje se nose 4-6 nedelja.
U izradi terapijskog splinta primenjuju se sledeći gnatološki principi:
- prednji zubi čuvaju bočne, a bočni prednje
- uspostavlja se očnjakom vođena okluzija, gubi se kontakt prednjih zuba na radnoj i balansnoj strani u lateralnim kretnjama, a u propulziji se opterećuju prednji zubi, bez očnjaka ili i očnjak (ako očnjak nije dovoljno jak, pritisak prihvataju prvi i drugi premolar).
