Šta je gastrošiza?

Gastrošiza (gastroshiza, laparošiza) predstavlja kongenitalnu malformaciju (urodjena mana) prednjeg trbušnog zida paramedijalno (pored srednje linije) sa hernijom (kilom) koja sadrži najčešće tanko crevo. Hernija se najčešće nalazi sa desne strane u odnosu na pupak deteta, mada se može naći i sa leve strane, ali izuzetno retko. Tanko crevo nema strukturnih abnormalnosti i samo se nalazi u kilnoj kesi. Veoma retko u kilnoj kesi se može naći debelo crevo, slepo crevo, žučna kesa… Veličina ovog defekta je najčešće manja od 4 cm.

Nije u potpunosti poznato zašto se javlja gastroshiza, ali trudnoće visokog rizika za pobačaj i njihovo održavanje, pušenje, korišćenje droga i alkohola tokom trudnoće, niska težina deteta na rodjenju neki su od faktora za koje se pretpostavlja da su bitni za njen nastanak. Genetska predispozicija postoji i to u smislu autozomno-recesivnog nasledjivanja (dete mora da nasledi dva para gena da bi se gastroshiza razvila). Moguća je udružena pojava sa nekim drugim kongenitalnim malformacijama, poput abnormalnosti mokraćne bešike i drugih unutrašnjih organa, ali i promena na polnim organima, poput skraćenog i krivog penisa, skrivenog i dupliranog klitorisa…

Statistički podaci pokazuju da se gastroshiza javlja na svakih 10 000 novorodjenčadi i da su dečaci nešto češće pogodjeni nego devojčice. Mortalitet ove kongenitalne malformacije je oko 20%.

Kako se manifestuje gastroshiza?

Čim se dete rodi, postaje jasno da postoji gastroshiza.

Kao što je napomenuto, kilni otvor se najčešće nalazi udesno od pupka i nije veći od 4cm u prečniku.

Vijuge tankog creva koje se najčešće nalaze u kilnoj kesi su okupane u amnionskoj tečnosti i otečene su, a pošto amnionska tečnost deluje iritativno, vijuge mogu biti presvučene belim naslagama fibrina.

Tanko crevo najčešće nema strukturnih abnormalnosti, ali postoji mogućnost inkarceracije (uklještenja), što može rezultovati pojavom gangrene i infekcija creva.

Kako se postavlja dijagnoza gastroshize?

Dijagnoza gastroshize na rodjenju je veoma evidentna na osnovu kliničke slike.

Tokom trudnoće, povišeni nivoi alfa-fetoproteina ukazuju na postojanje gastroshize, a korišćenje ultrazvuka tokom trudnoće je veoma korisno i to najčešće već pre 20. nedelje života – prilikom pregleda vide se vijuge creva koje plutaju u plodovoj vodi i vidi se velika količina plodove vode.

Ultrazvučni pregled 3D i dopler pregled daju veoma dobre rezultate i obično eliminišu sumnju na postojanje nekih drugih stanja.

Kako se leči gastroshiza?

Lečenje gastroshize je prevashodno operativno i podrazumeva prvo vraćanje creva u trbušnu duplju i njeno zatvaranje, a kasnije zatvaranje kilnog defekta.

Pošto deca sa gastroshizom imaju često udružene anomalije mortalitet je oko 20%. U perioperativnom toku, podrazumeva se upotreba antibiotika i intravenske ishrane, a preoperativno je bitno utopljavanje deteta, jer velika količina toplote odlazi putem izloženih creva.

Ukoliko je trbušna duplja dovoljno velika da se organi vrate bez velikog pritiska, prognoza je dobra. U slučaju da je trbušna duplja mala, vrši se pritisak na krvne sudove i postoji opasnost od dehiscencije i infekcije rane na prednjem trbušnom zidu, a takodje, postoji opasnost i od razvijanja respiratornog distres sindroma deteta.