Tirozinemija
Tirozin unet sa belančevinama hrane ili sintetisan iz fenil-alanina se koristi za sintezu proteina, metaboliše do H20 j C02, i prekursor je neutrotrasmitera (dopamin, kateholamini, tireoidni hormoni).
Tirozinemija je urođena greška metabolizma koja je izlečiva, te se u najrazvijenijim zemljama sveta sprovodi neonatalni skrining MS (mass spectrometry) analizom krvi. Nasleđuje se autosomno recesi- vno. Postoji i prolazna, asimptomatska tirozinemija novorođene dece, koja odlično reguje na terapiju vitaminom C. Otkriva se na osnovu pozitivnog Gurhiejevog testa na PKU u asimptomatske dece.
Tirozinemija tipa 1
U njenoj osnovi je deficit enzima fiimaril-acetoacetat hidroksi- laze, poslednjeg enzima u metaboličkom putu razgradnje tirozina. Zbog enzimskog bloka katabolizma ove AK akumulirani neraz- građeni intermedijerni metaboliti (sukcinilaceton) dovode do teškog oštećenja jetre i bubrega (pogledati figuru 3).
Akutni oblik tirozinemije tipa 1 dovodi do rane dojenačke insufi- cijencije jetre unutar prva dva do tri meseca života. Klinički simptomi i znaci su ikterus, povraćenje, hepatomegalija, otoci i ascites. Miris izdahnutog vazduha podseća na kupus. Laboratorijski poremećaji su: hipoglikemija, hipoalibumnemija, hiperbilirubinemija, povišenje serumskih transaminaza, veoma produženo PT i PTT vreme, i laboratorijski znaci* Fanconijevog sindroma. Karakterističan je visok alfa-fetoprotein u krvi.
Dijagnoza se postavlja određivanjem sukcinilacetona u urinu (jedinjenje porekla dva toksična intermedijerna metabolita: maleil- acetoacetata i fumaril-acetoacetata). Ovaj nalaz treba da se dokaže određivanjem koncentracije tirozina u krvi koja je povišena. U razvijenim zemljama se radi i DNA analiza mutacije gena.
Hronični oblik tirozinemije se dijagnostikuje u drugoj godini života sa sledećim kliničko-laboratorijskim znacima: koštani deformiteti usled vitamin D rezistentnog rahitisa i teškim oštećenjem jetre.
U odojčadi se tirozinemijom tečenje se sastoji u primeni specijalnih mlečnih formula bez tirozina. Potom se koristi lek NTBC (inhibitor oksidacije parahidroksi-fenil-piruvične kiseline, prvog netoksičnog intermedijemog metabolita razgradnje tirozina) koji sprečava stvaranja veoma toksičnog sukcinilacetona. Primenjuje se dijeta sa malo fenil-alanina i tirozina. Deca sa kasno otkrivenom tirozinemijom u koje je došlo do ciroze jetre se leče transplantacijom jetre. Kako se i u uspešno farmakoterapijski lečene dece ne smanjuje rizik od hepatoma, periodični ultrazvučni skrining je obavezan.
To su benigniji oblici hereditarne tirozinemije. Enzimski blok je na prvim stepenicama kaskade razgradnje tirozina. Zato se ne stvaraju pekursori i sam sukcinilaceton. Klinički se odlikuje hiperkeratozom dlanova i stopala i kratitisom. Komealne ulcere dovode do oštećenja vida. Lečenje se sastoji u dijeti sa malo fenil-alanina i tirozina.
