Tirozinemija

Tirozin unet sa belančevinama hrane ili sintetisan iz fenil-alanina se koristi za sintezu proteina, metaboliše do H₂0 j C0₂, i prekursor je neutrotrasmitera (dopamin, kateholamini, tireoidni hormoni).

Tirozinemija je urođena greška metabolizma koja je izlečiva, te se u najrazvijenijim zemljama sveta sprovodi neonatalni skrining MS (mass spectrometry) analizom krvi. Nasleđuje se autosomno recesi- vno. Postoji i prolazna, asimptomatska tirozinemija novorođene dece, koja odlično reguje na terapiju vitaminom C. Otkriva se na osnovu pozitivnog Gurhiejevog testa na PKU u asimptomatske dece.

Tirozinemija tipa 1

U njenoj osnovi je deficit enzima fiimaril-acetoacetat hidroksi- laze, poslednjeg enzima u metaboličkom putu razgradnje tirozina. Zbog enzimskog bloka katabolizma ove AK akumulirani neraz- građeni intermedijerni metaboliti (sukcinilaceton) dovode do teškog oštećenja jetre i bubrega (pogledati figuru 3).

Akutni oblik tirozinemije tipa 1 dovodi do rane dojenačke insufi- cijencije jetre unutar prva dva do tri meseca života. Klinički simpto­mi i znaci su ikterus, povraćenje, hepatomegalija, otoci i ascites. Miris izdahnutog vazduha podseća na kupus. Laboratorijski pore­mećaji su: hipoglikemija, hipoalibumnemija, hiperbilirubinemija, povišenje serumskih transaminaza, veoma produženo PT i PTT vreme, i laboratorijski znaci* Fanconijevog sindroma. Karak­terističan je visok alfa-fetoprotein u krvi.

Dijagnoza se postavlja određivanjem sukcinilacetona u urinu (jedinjenje porekla dva toksična intermedijerna metabolita: maleil- acetoacetata i fumaril-acetoacetata). Ovaj nalaz treba da se dokaže određivanjem koncentracije tirozina u krvi koja je povišena. U razvijenim zemljama se radi i DNA analiza mutacije gena.

Hronični oblik tirozinemije se dijagnostikuje u drugoj godini živo­ta sa sledećim kliničko-laboratorijskim znacima: koštani deformiteti usled vitamin D rezistentnog rahitisa i teškim oštećenjem jetre.

U odojčadi se tirozinemijom tečenje se sastoji u primeni specijal­nih mlečnih formula bez tirozina. Potom se koristi lek NTBC (inhibitor oksidacije parahidroksi-fenil-piruvične kiseline, prvog netoksičnog intermedijemog metabolita razgradnje tirozina) koji sprečava stvaranja veoma toksičnog sukcinilacetona. Primenjuje se dijeta sa malo fenil-alanina i tirozina. Deca sa kasno otkrivenom tiro­zinemijom u koje je došlo do ciroze jetre se leče transplantacijom jetre. Kako se i u uspešno farmakoterapijski lečene dece ne smanju­je rizik od hepatoma, periodični ultrazvučni skrining je obavezan. 

To su benigniji oblici hereditarne tirozinemije. Enzimski blok je na prvim stepenicama kaskade razgradnje tirozina. Zato se ne stvaraju pekursori i sam sukcinilaceton. Klinički se odlikuje hiperkeratozom dlanova i stopala i kratitisom. Komealne ulcere dovode do oštećenja vida. Lečenje se sastoji u dijeti sa malo fenil-alanina i tirozina.