Šta je glioblastoma multiforme?
Glioblastoma multiforme je najmaligniji i najčešći tumor glija (ćelije izmedju moždanih neurona) moždanog tkiva. U pitanju je tumor koji potiče od ćelija vezivnog tkiva mozga i sastavljen je od loše diferenciranih ćelija, a najčešće se sreće u hemisferama velikog mozga.
Postoje dva podtipa glioblastoma, primarni i sekundarni. Primarni glioblastomi se nalaze kod osoba starijih od 50 godina i navodi se istorija bolesti u trajanju od otprilike tri meseca i ovaj tumor čini oko 60% slučajeva. Sekundarni glioblastoma se nalazi kod pacijenata mladjih od 45 godina i kod ovog tumora dolazi do progresije slabo diferentovanog tumora u anaplastični oblik. Sekundarni glioblastom predstavlja 40% slučajeva.
Od svih tumora, glioblastom sadrži najveći broj mutacija i najčešće se nalazi u hemisferama ispod same kore velikog mozga. Po redu javljanja, najčešće se nalaze u temporalnim, parijetalnim, frontalnim i okcipitalnim hemisferama, a može se naći i u malom mozgu, ili kičmenoj moždini, ali znatno redje.
Uzrok nastanka glioblastoma multiforme je potpuno nepoznat u najvećem broju slučajeva. Kod svakog dvadesetog pacijenta postoji genetska predispozicija. Oko 1% glioblastoma je povezan sa odredjenim genetskim sindromima poput neurofibromatoze, Li Fraumenovog sindroma… Pojedini autori naglašavaju da upotreba mobilnih telefona predstavlja značajan faktor rizika, ali ova tvrdnja nije u potpunosti dokazana. Ostali faktori poput traume glave, dejstva odredjenih hemijskih agenasa i jonizujućeg zračenja se navode kao potencijalni uzrok nastanka.
Statistički podaci pokazuju da je glioblastoma najčešći tumor moždanog tkiva i čini oko 15% svih tumora mozga. Incidenca je otprilike 2-3 pacijenta na 100 000 ljudi godišnje. Nešto češće se javlja kod pripadnika bele rase, nego kod ostalih rasa. Osobe muškog pola nešto češće bivaju pogodjene ovim tumorom nego osobe ženskog pola. Može se javiti u bilo kom životnom dobu, ali se najčešće javljaju tokom četvrte i pete decenije života. Oko 8% pacijenata su deca.
Kako se manifestuje globlastoma multiforme?
Simptomi i znaci glioblastoma multiforme su najčešće
- klinička slika je najčešće brza (kod 50% pacijenata) koja je kraća od tri meseca
- najčešće postoji neurološki deficit i progresivna motorna slabost
- javljaju se glavobolje koje su najizraženije ujutru, odmah nakon budjenja
- mučnine, povraćanja u mlazu, bez najave
- senzorni poremećaji, problemi sa vidom
- česti su poremećaji kognitivnih funkcija
- epileptiformi napadi
- vrtoglavica
- pospanost (somnolencija)
- metastaze su moguće preko moždane tečnosti u kičmenu moždinu i tada je prognoza znatno lošija
Kako se postavlja dijagnoza glioblastoma multiforme?
Anamneza sa klinikom slikom i objektivnim neurološkim pregledom u velikoj meri pomaže da se postavi sumnja na tumor moždanog tkiva.
Rutinski se rade skener (kompjuterizovana tomografija), nuklearna magnetna rezonanca, rendgenski snimak lobanje.
U velikoj meri pomaže i kontrastno snimanje krvnih sudova mozga (kontrastna angiografija), ili NMR angiografija.
Definitivna dijagnoza se postavlja samo na osnovu histopatološkog nalaza uzorka tumorskog tkiva dobijenog najčešće nakon operativnog lečenja.
Kako se leči glioblastoma multiforme?
Lečenje glioblastoma multiforme se sastoji od maksimalno mogućeg odstranjivanja tumorskog tkiva uz potpomaganje radijacionom i hemioterapijom.
Za pacijente starije od 70 godina, savetuje se samo radijaciona i hemioterapija.
Na žalost, u proteklih 25 godina, samo je diskretno napredovala medicina u smisli lečenja glioblastoma multiforme. Prosečno preživljavanje kod pacijenata koji su optimalno lečeni hirurškom resekcijom, hemioterapijom i zračenjem, je oko meseci.
Bez lečenja, prosečno preživljavanje je oko 2 meseca. Samo oko 30% pacijenata preživi prvu godinu, a svaki deseti pacijent doživi dve godine nakon postavljanja dijagnoze.
