Šta je plazmacitom?
Plazmacitom predstavlja neoplazmu koja se sastoji od specifičnih ćelija, plazmocita, i može se nalaziti u koštanoj srži, ili van nje. Postoji gruba podela na plazmacitom mekih tkiva, multipli mijelom, plazmacitom kostiju, plazmoblasni sarkom, a još grublja podela je na plazmacitom kostiju i vankoštanog sistema. U pitanju su maligni tumori koji mogu da daju udaljene metastaze i time je prognoza veoma ozbiljna.
Plazmacitom može da nastane u gotovo bilo kom tkivu u organizmu, ali najčešće nastaje iz ćelija koštane srži i ćelija koje se nalaze u sluzokožama. Oba ova tumora predstavljaju različite entitete u smislu kako lokalozacije tumora, tako i u smislu progresije tumorai i ukupnog preživljavanja. Stadijum I bolesti obuhvata ograničene tumore, stadijum II bolesti obuhvata regionalne metastaze u limfnim čvorovima, dok stadijum III obuhvata udaljene metastaze.
Tačan uzrok nastanka plazmacitoma nije u potpunosti poznat, ali se za ekstramedularne plazmacitome navodi moguće dejstvo virusnih infekcija i iritanasa koji se udišu, jer se ovi tumori najčešće javljaju u plućnom tkivu. Pojedine stuije nagoveštavaju i genetsku predispoziciju u nastanku plazmacitoma.
Statistički podaci pokazuju da se solitarni koštani plazmacitom predstavlja oko 5% neoplazmi porekla plazmocita, dok se ekstramedularni (van koštane srži) plazmacitom nalazi kod oko 3% pacijenata sa neoplazmama porekla plazmocita. Koštani plazmacitom se transformiše u multipli mijelom u oko 50-60% slučajeva, dok se kod ekstramedularnih plazmacitoma transformiše kod oko 11-30% pacijenata. Oba tipa plazmacitoma pokazuju predilekciju ka osobama muškog pola. Prosečno vreme kada se ove neplazme javljaju je oko 50 godina.
Kako se manifestuje plazmacitom?
Kod plazmacitoma koji se nalaze u koštanoj srži moguća je pojava simptoma poput
- bolova u kostima
- često se javljaju patološke frakture (prelomi) usled slabljenja koštanog tkiva infiltratima tumora
- kod zahvaćenosti kičmenih pršljenova, mogu da se jave simptomi i znaci zahvaćenosti kičmenih nerava i kičmene moždine, poput jakog bola, neuroloških ispada…
- mogu se naći u bilo kojoj kosti, ali se najćešće javljaju u koštanoj srži dugih kostiju
- može se javiti periferna polineuropatija
- curenje iz nosa
- kašalj i otežano disanje (dispneja)
- glavobolja i krvarenje iz nosa
- bolovi u grlu i promuklost
- iskašljavanje krvi i osećaj gušenja
- vizing kod velikih tumora u disajnim putevima
- na drugim lokalizacijama u organizmu, simptomi zavise od lokacije tumora, njegove veličine i zahvaćenosti ostalih tkiva
- ovi tumori se najčešće javljaju u predelu vrata, na sluzokoži disajnih puteva
Kako se postavlja dijagnoza plazmacitoma?
Anamneza sa kliničkom slikom i objektivnim pregledom nije dovoljna za postavljanje dijagnoze, ali može da pomogne.
Laboratorijski nalazi mogu da pokažu povećane nivoe imunoglobulina, dok elektroforeza proteina može da pokaže povećane vrednosti monokonalne komponente.
Dijagnoza se postavlja na osnovu rendgenskog snimka kostiju iz više projekcija, skenera (kompjuterizovana tomografija) i nuklearne magnetne rezonance.
Definitivna dijagnoza se postavlja na osnovu histopatološkog nalaza dobijenog biopsijom, ili nakon operativnog lečenja.
Kako se leči plazmacitom?
Kod solitarnih plazmacitoma u kostima, terapija izbora je radijaciona terapija. Ukoliko pacijenti ne odgovaraju na zračenje, dolazi u obzir hemioterapija. Hirurgija nije indikovana u lečenju ovih tumora.
Kod ekstramedularnih plazmacitoma, indikovana je radijaciona terapija, zajedno sa hirurškom terapijom. Potrebno je lečenje i okolnih limnfnih čvorova koji su često zahvaćeni.
Hemioterapija kod ekstramedularnih tumora je indikovana ukoliko ne reaguju na radijacionu terapiju i uikoliko su promene veće od 5cm.
Prognoza zavisi od stadijuma bolesti i kod solitarnih plazmacitoma kostiju je oko 10 godina, dok je kod ekstramedularnih plazmacitoma preživljavanje od 10 godina postignuto kod 70% pacijenata.
