Neutropenija (sniženi neutrofili)

Neutropenija se definiše kao značajno smanjenje apsolutnog broja cirkulišućih neutrofilnih granulocita u perifernoj krvi.

Agranulocitoza je najteži oblik neutrope-nije sa skoro potpunim odsustvom cirkuli­šućih neutrofilnih granulocita u perifernoj krvi.

Apsolutni broj cirkulišućih neutrofilnih granulocita dobija se na osnovu ukupnog broja leukocita i procenta segmentiranih i štapastih granulocita u diferencijalnoj leu-kocitarnoj formuli.

Normalne vrednosti neutrofilnih granu­locita variraju u zavisnosti od godina, po­la, rase i drugih faktora. Uopšteno gleda­jući, 1,5 x IO⁹ /l smatra se donjom grani­com normalnih vrednosti apsolutnog bro­ja cirkulišućih neutrofila za većinu dece i odraslih u beloj rasi. Pripadnici crne rase imaju nešto niže vrednosti broja neutrofi­la u perifernoj krvi, tako da je i donja gra­nica normalnih vrednosti niža nego u pri­padnika bele rase, i iznosi 1,0 x 10/1.

Na tabeli I data je klasifikacija neutro­penija prema apsolutnom broju cirkulišu­ćih neutrofilnih granulocita.

Ova klasifikacija je veoma korisna u kli­ničkom pristupu bolesniku sa neutropeni-jom, sprovodenju dijagnostičkih proce­dura, predviđanju rizika za ozbiljne bakte­

rijske i gljivične infekcije i shodno tome planiranju preventivnih i terapijskih proce­dura u lečenju tih bolesnika. 

Klinička slika

Godine 1922. Werner Schultz je prvi ukazao na sindrom, tada nepoznate etiolo-gije u žena srednjih godina koji su karak-terisali izraženi bolovi u usnoj dublji, pro-stracija bolesnika, sepsa i brza smrt, uz ekstremno smanjenje do kompletnog ne­stanka granulocita u perifernoj krvnoj sli­ci. Ovaj klinički entitet nazvao je agranu­locitoza. Stoga se u literaturi nekada za fulminantnu formu teške neutropenije ko­ristio i eponim Schultzova bolest.

Klinički karakteristični znak značajne neutropenije su rekurentne infekcije.

Najčešća mesta infekcija su:

1. usna duplja (ulceracije sluznice, upala ždrela, periodontitis);
2. koža (osip, ulceracije, abscesi, teško za­rastanje rana);
3. perianalna i genitalna regija.

Pri tome, bolesnici sa neutropeni-jom imaju znatno manje izražene klasič­ne znake lokalne infekcije kao što su otok i povećana temperatura i crvenilo pro-mene.

U bolesnika sa dugotrajnim teškim ste-penom neutropenije javljaju se i sistemske infekcije (pluća, gastrointestinalnog trakta, sepsa), koje mogu imati i fatalani ishod.

Infekcije su uglavnom izazvane bakteri­jama, i to onim koje predstavljaju endoge­nu floru: Staphylococcus aureus sa kože i

Gram-negativne bakterije iz gastrointesti­nalnog i genitourinarnog trakta.

U bolesnika sa dugotrajnim teškim ste-penom neutropenije, u uslovima dugih hospitalizacija, primene brojnih antibio­tika u terapiji, te bolesnika sa dugotrajno plasiranim kateterima (centralni venski, urinarni) moguće su i infekcije mnogo­brojnim drugim bakterijskim uzročnicima, nozokomijalnim organizmima, kao i gljivi­cama. 

Dijagnoza

U cilju definisanja potpune dijagnoze neutropenija (etiologije, stepena itd.) neo­phodno je u svakog bolesnika prvo uradi­ti detaljno sledeće:

1. anamneza – posebno se obraća pažnja na podatke o infekcijama (tipu, stepe-nu, učestalosti, dužini, starosti bolesni­ka u kojoj su se prvi put javile , sličnim infekcijama u porodici), lekovima koje bolesnik uzima , hemikalijama s kojima je bio u kontaktu;
2. fizički pregled – obratiti pažnju na simp­tome i znake nedavnih ili prisutnih in­fekcija, posebno na koži, sluzokožama usne duplje, perianalne i genitourinar-ne regije. U dece, kod sumnje na uro­đene neutropenije obratiti pažnju i na fenotipske abnormalnosti (defekti ko-štanog sistema i slično);
3. laboratorijski nalazi:

a. isključiti pseudoneutropeniju – javlja se u analizi uzoraka krvi koji dugo stoje, u bolesnika sa paraproteinemijom, pri korišćenju nekih antikoagulanasa;

b.uz kompletnu krvnu sliku (hemoglobin, eritrociti, leukociti, trombociti,hematokrit, MCV, kao minimum analiza) obavezno je pored automatskog uraditi i tzv. ručno određivanje dife

rencijalne leukocitarne formule