Šta je bazocelularni karcinom?
Bazocelularni karcino predstavlja najčešći oblik karcinoma kože kod ljudi, ali je ipak odgovoran samo za 0.1% smrtnih slučajeva uzrokovanih karcinomima. Najčešće se pojavljuje na koži koja je izložena suncu, sporo raste i ne metastazira, već pravi destrukciju i infiltraciju tkiva i okolnih organa. U najvećem broju slučajeva, bazocelularni karcinom se nalazi na glavi, a nešto redje na trupu i ekstremitetima.
Tačan uzrok nastanka bazocelularnog karcinoma kože nije u potpunosti poznat, ali se pretpostavlja da postoji genetska predispozicija u sprezi sa faktorima sredine. Dugotrajna izloženost suncu se najčešće spominje kao uzrok nastanka bazocelularnog karcinoma kože, ali i izloženost rendgenskog i gama zračenju. Postoji tesna veza imunosupresije tokom lečenja kortikosteroidima sa nastankom bazocelularnog karcinoma kože. Pojedine bolesti poput kseroderme pigmentozum, verukoze, Bazeks sindroma, ali i dejstva alkohola predisponiraju nastanak ovog oblika raka kože.
Pojedini autori naode da su osobe muškog pola tokom života u riziku od razvijanja ovog oblika karcinoma kože do 40%, a osobe ženskog pola do 30%. Ukoliko osobe žive u sunčanim i toplim delovima sveta, rizik je veći. Bazocelularni karcinom predstavlja 80% svih karcinoma kože, ali je najmanje odgovoran za smrtne ishode, zato što ne metastazira. Pripadnici crne rase i osobe tamnijeg tena su u manjem riziku od razvoja ovog karcinoma. Verovatnoća razvijanja bazocelularnog karcinoma se povećava sa godinama.
Prognoza ovog oblika karcinoma je odlična, sa gotovo 100% preživljavanjem ukoliko se bolest nije proširila na ostale lokacije direktnim putem.
Kako se manifestuje bazocelularni karcinom?
- pacijenti najčešće prijavljuju sporo rastuće promene na koži koje krvare prilikom povrede, ili dodira
- promene se najčešće javljaju na licu (u oko 75%) slučajeva, ali se mogu javiti bio gde na telu
- promene su najčešće nekoliko mm u dijametru, ali mogu da dostignu veličinu i od nekoliko cm, ukoliko se na vreme ne leče
- koža je često sjajna, zategnuta, promena je iznad nivoa kože i može ličiti na vosak sveće koji je kapnuo na kožu
- često je krvarenje na dodir, ili prisustvo ranice koja dugo ne zarasta
- može postojati krusta na promeni
- prisutan je spor rast (oko 0,5cm tokom godinu i po dana)
- pojedini olici bazocelularnog karcinoma imaju osobine veoma destruktivnog rasta i infiltrišu okolno tkivo i organe
- po pravilu, ovaj karcinom ne zahvata sluzokožu
Kako se postavlja dijagnoza bazocelularnog karcinoma?
Anamneza sa kliničkom slikom i objektivnim pregledom je dovoljna da se postavi sumnja na postojanje bazocelularnog karcinoma kože.
Definitivna dijagnoza se postavlja histopatološkom analizom uzorka uzetog biopsijom, ili nakon operativnog lečenja.
Kako se leči bazocelularni karcinom?
Cilj lečenja bazocelularnog karcinoma je eliminisanje tumora uz očuvanje fizičkih i estetskih karakteristika.
Kao što je napomenuto, bazocelularni karcinom kože je veoma destruktivan i infiltriše okolno tkivo, pa su operacije veoma ekstenzivne i bespoštedne. Za male promene, može se koristiti krioterapija, elektrokauterizacija, kiretaža, ali je radikalno otklanjanje uvek najbolji metod lečenja.
Od nekih agenasa koji se koriste u lečenju bazocelularnog karcinoma kože, spominju se 5% fluorouracil, interferon, imikvimod, tazaroten, ali su oni najčešće korišćeni za male i jasno ograničene promene.
Ova vrsta tumora je obično radiosenzitivna i zračenje se može koristiti u njegovom lečenju.
Treba napomenuti da i pored adekvatne terapije, bazocelularni karcinom kože pokazuje izrazitu sklonost jka ponovnom javljanju.
