Šta je osteosarkom?
Osteosarkom predstavlja najčešći maligni tumor kostiju. Dakle, u pitanju je tumor kostiji koji može da daje udaljene metastaze, čime mu je prognoza veoma ozbiljna, a pojedini podaci govore da je u vreme postavljanje dijagnoze, kod oko 80% pacijenata postoje mikrometastaze u plućima, koja su i najčešće mesto metastaza. Osteosarkom je zloćudna tvorevina vretenastih ćelija i izrasta iz mezenhimalnih ćelija koje stvaraju kost. Postoji više tipova osteosarkoma poput osteoblastnog, hondroblastnog, fibroblastnog, teleangiektatičnog, periostalnog…
Tačan uzrok nastanka ovih tumora nije u potpunosti poznat, ali sa navodi dejstvo veoma velikog broja faktora poput izloženosti radijaciji, intenzivnog koštanog rasta, kao i genetske predispozicije (javlja se nešto češće kod pojedinih sindroma i stanja poput Li-Fraumenov sindrom, Rotmund-Tompson sindrom). U etiologiji 25% osteosarkoma opisuje se mutacija heterozigotnosti za regiju 13q-14 opisuje se u dve trećine bolesnika.
Statistički podaci pokazuju da se osteosarkomi kostiju javljaju kod otprilike četiri osobe na milion ljudi, sa nešto češće pogodjenim pripadnicima crne populacije. Veoma retko se ovaj tumor javlja kod odojčadi i dece predškolskog uzrasta, ali njegova incidenca se znatno povećava u toku perioda adolescencije, što se dovodi u vezu sa periodom intenzivnog rasta. Mešto češće se osteosarkomi javljaju kod osoba nuškog, nego kod osoba ženskog pola.
Kako se manifestuje osteosarkom?
- ovu tumori se najčešće javljaju u zonama rasta dugih kosti kod adolescenata
- najčešće se ovi tumori javljaju bna butnoj kosti, tibiji (golenjača) i u nadlakatnoj kosti
- simptomi i znaci mogu da postoje i nekoliko meseci pre postavljanja dijagnoze
- najčešće se javlja bol, naročito tokom aktivnosti
- može postojati otok okolnog tkiva
- često se javlja osetljivost kože iznad mesta promene
- usled bola se može pojaviti otežano pokretanje ekstremiteta, kao i usled lokalizacije tumora u predelu zglobova
- patološke frakture se retko javljaju
- može se napipati i masa kod većih tvorevima
- najčešće mesto metastaza ovih tumora su pluća, a nešto redje, jetra, mozak, limfni čvorovi, srce, bubreg…
Kako se postavlja dijagnoza osteosarkoma?
Kako se leče osteosarkomi?
Prognostički faktori zavise od lokalizacije primarnog tumora. Loš ishod imaju tumori ramenog pojasa, lopatice, ključne kosti, rebara, pršljenova i karlice, proksimalnih delova kostiju ekstremiteta.
Slabija je prognoza kod pacijenata od 10 godina, kod muškog pola, kod dece sa tumorom većim od 15 centimetara.
U lečenju jese upotrebljava hirurška terapija, radijaciona terapija i imunoterapija. Nakon biopsije kosti današnji programi lečenja preporučuju preoperativnu hemoterapiju koja smanjuje tumor.
Sledi operativni zahvat pa ponovo hemoterapija. Preporučuje se kombinacija visokih doza metotrexata uz kalcijum folinat, adriblastin, visoke doze cisplatinuma i ifosfamida ili visoke doze metotreksata uz kombinaciju adriblastina, ciklofosfamida, bleomicina i aktinomicina.
Ovakvim pristupom terapiji preživljavanje se kreće oko 80%.
