Šta je rak (karcinom) grlića materice?
Rak grlića materice predstavlja vodeći uzrok smrti od tumora u ženskoj populaciji. Broj novoobolelih u razvijenim zemljama je u padu, ali raste u zemljama u razvoju. U pitanju je bolest koja se može sprečiti što je i slučaj u svetu, upotrebom vakcine protiv humanog papiloma virusa, pravilnom i redovnom kontracepcijom (korišćenje kondoma), ranim pregledima i ranim intervencijama.
Ranijih godina je karcinom grlića materice doveden u vezu sa ranim stupanjem u seksualne odnose, veliki broj seksualnih partnera i promiskuitet i pozitivnu anamnezu polno prenosivih bolesti…
Postoje jasni dokazi da je humani papiloma virus glavni krivac za nastanka premalignih i malignih promena na grliću materice. Pomenuti virus se nalazi kod značajnog broja seksualno aktivnih žena, ali na svu sreću, kod malog broja prelazi u karcinom. Identifikovano je ukupno 77 tipova ovog virusa i svaki izaziva različite promene na koži i sluzokožama, pa je i prognoza u velikoj meri u vezi sa serotipom virusa. Povećan je rizik i kod žena koje imaju poremećaje i bolesti imunog sistema, kao i nakon transplantacije organa.
Klasifikacija ovih tumora je Tx-ne može da bude procenjeno postojanje primarnog tumora, T0-ne postoji primarni tumor, Tis-in situ karcinom, T1a-invazivan karcinom pod mikroskopom, T1b-promena vidljiva prilikom kolposkopije,T2- tumor se širi ka uterusu i gornjoj trećini vagine, T3-tumor se širi ka uterusu i donjoj trećini vagine, T4-tumor zahvata susedna tkiva i organe, Nx-postojanje metastaza u limfnim čvorovima ne može da se proceni, N0-ne postoje metastaze u limfnim čvorovima, N1-postoje metaastaze u limfnim čvorovima, M0-ne postoje udaljene metastaze, M1-postoje udaljene metastaze. Naravno ne treba zaboraviti ni histopatološko svrstavanje u stadijume.
Statistički podaci pokazuju da je broj novoobolelih pacijentkinja od ovog oblika karcinoma u značajnom porastu širom sveta, sa jasnom razlikom izmedju razvijenih zemalja i zemalja u razvoju. Kako u razvijenim zemljama postoje dobro uredjeni sistemi zdravstvene zaštite i skrininga, tako je i broj obolelih u padu, što nije slučaj sa nerazvijenim zemaljama i sa zemljama u razvoju. U pitanju je bolest koja je značajno češća medju pripadnicima hispano i crne populacije. Najčešće se dijagnoza ove bolesti postavlja u periodu imedju 50-70 godina, mada je moguća bilo kada tokom reprpduktivnog perioda žene.
Kako se manifestuje karcinom grlića materice?
- u najvećem broju slučajeva ne postoje nikakvi simptomi i znaci, i nalaz ovog karcinoma je prilikom abnormalnih Papanikolau testova
- ukoliko postoje simptomi, onda mogu da budu vaginalno krvarenje, naročito nakon odnosa, neprijatan osećaj prilikom seksualnog odnosa, bol i poremećaj mokrenja (dizurija)
- kako se tumor širi, moguća je pojava opstipacije (zatvor), hematurije (krv u urinu), stvaranja fistula, hidronefroze, otoka na nogama
- najčešće mesto metastaza su lokalni limfni čvorovi, jetra, kosti i pluća
- česta je pojava gubitka telesne težina i prekomerno zamaranje
Kako se postavlja dijagnoza karcinoma grlića materice?
Dijagnoza karcinoma grlića materice se postavlja na osnovu kolposkopije i Papanikolau pregleda brisa cerviksa. Zato je veoma bitno ići na redovne ginekološke preglede, bar jednom godišnje.
Ukoliko se vrše testiranja na papiloma virus i pokaže se da su negativna (u našoj zemlji nije redovna praksa), Papa testiranje se može vršiti i jednom u tri godine, uz sve mere opreza i upotrebu kondoma kao najpouzdanije kontraceptivne zaštite.
Ukoliko postoje promene u citološkom sastavu nakon Papa testa, dolazi u obzir uzimanje biopsije tkiva za histopatološku analizu.
Ukoliko se postavi dijagnoza bolesti, dolazi u obzir snimanje skenerom (kompjuterizovana tomografija) i nuklearnom magnetnom rezonancom. naročito kod uznapredovalih slučajeva bolesti.
Kako se leči karcinom grlića materice?
Lečenje ovog karcinoma zavidi od stadijuma bolesti i stepena raširenosti promena, opšteg stanje i starosti žene.
Kod in situ promena, dolazi u obzir krioterapija, laser ablacija i standarna hirurška terapija i vidu omčastog uklanjanja promena do u zdravo.
Kod dubljih promena savetuje se konizacija, kao i histerektomija, uz praćenje stanja nakon operativnog lečenja.
Naravno, sve je češća kombinacija radijacione i hemioterapija uz hirurško lečenje svih ovih promena, naročito u uznapredovalim stadijumima bolesti.
Veoma je bitna adekvatna prevencija u smislu redovnim pregleda i Papa testiranja.
