Šta je rak (karcinom) jednjaka?
Karcinom jednjaka predstavlja maligni tumor koji pokazuje tendenciju ka davanju udaljenih metastaza i ima veoma ozbiljnu prognozu, bez obzira na sva dostupna lečenja. Može se podeliti na adenokarcinom (češće se nalazi u donjoj, distalnoj trećini jednjaka) i karcinom porekla pločasto slojevitog epitela koji je najčešće zastupljen i može se naći na bilo kom delu jednjaka, a najčešće u srednjoj trećini.
Brojni su faktori koji se spominju u nastanku karcinom jednjaka poput gorušice (gastroezofagealni refluks), pušenja, hroničnog konzimuranja alkohola, ali i infekcije odredjenim virusaima, bakterijama, kao i genetska predispozicija.
Klasifikacija ovih tumora je Tis-in situ tumor, T1-tumor je ograničen na mukozu i submukozu, T2-tumor probija do mišićnog sloja, T3-tumor probija serozni sloj, T4-tumor se širi na okolne strukture, N0-ne postoje metastaze u limfnim čvorovima, N1- zahvaćeno je 1-2 limfna čvora, N2-zahvaćeno je više od 2 limfna čvora, M0-ne postoje udaljene metastaze, M1-postoje udaljene metastaze.
Statistički podaci pokazuju da se karcinom jednjaka javlja kod otprilike 3 osobe na 100 000 ljudi, a ovi procenti pokazuju stalni blagi porast. Ranijih godina, najveći broj karcinom jednjaka je bio poreklom od pločasto slojevitog epitela, što je i sada slučaj, mada je broj obolelih od adenokarcinoma u porastu. U pitanju je sedmi po redu uzrok smrti od karcinoma u svetu, uopšte. Pripadnici crne populacije su pod nešto većim rizikom od razvijanja ovog tipa tumora. Češće se javlja kod osoba muškog, nego kod osoba ženskog pola. Najčešće se javlja tokom šeste i sedme decenije života.
Kako se manifestuje karcinom jednjaka?
- najčešće se javlja osećaj otežanog gutanja (disfagija)
- disfagija se prvo javlja prilikom gutanja čvrste hrane, a zatim progredira i na tečnosti
- može postojati osećaj bolnog gutanja (odinofagija)
- kod svakog drugog pacijenta postoji gubitak telesne težine, nastao zbog smanjenog unošenja hrane, zbog otešanog gutanja i gubitka apetita
- bol se može javiti u predelu iza grudne kosti
- moguća je pojava promuklosti i pojave otežanog disanja
- može se javiti povraćanje krvi i nesvarene hrane
- može se javiti uvećanje limfnih žlezda na vratu nastalo zbog udaljenih metastaza
Kako se postavlja dijagnoza karcinoma jednjaka?
Anamneza sa kliničkom slikom i objektivnim pregledom je dovoljna da se posumnja na postojanje ovog tumora, ali se moraju načiniti dopunska ispitivanja.
Standarno se rade laboratorijska ispitivanja (kompletna krvna slika sa leukocitnom formulom, biohemija, elektrliti, sedimentacija).
Endokospija jednjaka predstavlja zlatni standard u postavljanju dijagnoza i omogućava uzimanje isečka za histopatološki pregled,
Kontrastno snimanje sa barijumom je komforno za pacijenta, ali nije visoko specifično.
Može se načiniti skener (kompjuterizovana tomografija) i nuklearna magnetna rezonanca.
Kako se leči rak jednjaka?
Terapija izbora i prognoza bolesti zavise kao i kod većine malignih bolesti od stadijuma (da li je tumor lokalizovan samo u jednjaku ili je došlo do zahvatanja okolnih tkiva, organa ili udaljenih metastaza) i opšteg zdravstvenog stanja bolesnika.
U lečenju ovog oboljenja se koriste operativno lečenje, radijaciona terapija i hemioterapija.
