Crevne infekcije
Gastrointestinalni trakt, kao najčešće mesto ulaska patogenih mikroorganizama u ljudski organizam, poseduje složen imuni sistem čija je osnovna uloga odbrana površine epitlnih i dubljih slojeva tkiva od dejstva širokog spektra patogenih faktora koji se svakodnevno vodom i hranom unose u digestivni trakt.
U sluznici gastrointestinalnog trakta postoje dva tipa imuniteta: urođeni (nespecifični) i stečeni (specifični). Urođeni imunitet je nespecifičan i karakteriše ga brza mobilizacija, dok je stečeni imunitet antigenski specifičan i sporo se mobiliše tokom nekoliko dana ili nedeija od primarnog kontakta sa patogenim agensom.
Urođeni imunitet se satoji od dve komponente: neimunološke i imunološke.
Neimunološki odbrambeni sitem sačinjava čitav niz mehanizama koji štite ogromnu površinu epitela želuca i creva od 200 do 300 m2. To su:
- Želudačna kiselost- sto je kiselost želudačnog soka manja, to je i mogućnost infekcije digestivnog trakta veća.
- Motiliet, odnosno crevna peristaltika skraćuje vreme tokom koga su specifični receptori na površini epitelnih ćelija izloženi kontaktu sa mikroorganizmima.
- Lučenje sluzi koja štiti epitel od kaustičnog dejstva želudačnog i pahkreasnog soka, kao i od žuči. Pored toga, sluz sadrži i veliku količinu sekretornih IgA antitela, a obavijajući patogene mikroorganizme, sprečava njihovo vezivanje za receptore na površini epitelnih ćelija.
- Pankreasni sok i žuč sadrže mnoge enzime i supstance koje imaju direktno kaustično dejstvo na mikroorganizme.
- Urođeni protektivni faktori – biološki aktivni proteini su laktoferin, lizozim i peroksidaza. Ove supstance luče egzokrine žlezde direktno na površinu sluznice.
- Mikroflora. U normalnom zdravom digestivnom traktu nalazi se oko 400 vrsta bakterija, čija se koncentracija značajno povećava od tankog ka debelom crevu. Ove bakterije se takmiče sa patogenim mikroorganizmima za specifične receptore na površini epitelnih ćelija a luče i antibakrerijske supstance kao što su kratkolančane masne kiseline.
Imunološka komponenta urođenog imuniteta sastoji se od više faktora. Neki od njiii su stalno prisutni i sposobni da odmah reaguju na prisustvo antigena (komplement ćelije, fagociti, prirodne ćelije ubice, histiociti, polimorfonuklearni leukocki), dok se drugi faktori, kao što su to citokini koji potiču iz makrofaga naknadno formiraju posle kontakta ćelije sa antigenom. U principu, urođeni imunitet je nespecifičan i karakteriše ga brza mobilizacija.
Stečeni imunitet. Specifičan je i sporo se mobiiiše tokom nekoliko dana ili nedeija od primarnog izlaganja antigenu i pojačava početnu zaštitu koju obezbeđuje prirodni imunitet.
Imunološki sistem gastrointestinalnog trakta se, na osnovu strukturnih karakteristika, može podeliti na dva osnovna dela: organizovana sedišta – limfno tkivo (krajnici, Pajerove ploče, mezenterijalni limfni čvorovi, slepo crevo) i difuzna sedišta – ne postoji pravo limfno tkivo : (lamina proprija i epitel).
Invazivnost mikroorganizama direktno utiče na kliničku sliku bolesti i važno je za svakodnevnu praksu, jer se na osnovu dobre anamneze i fizikalnog pregleda može reći o kom tipu infekcije se radi.
Segmentnost lezija tokom infekcije digestivnog trakta – infekcija ili infestacija nikada ne zahvataju ceo digestivni sistem već samo njegove pojedine delove, odnosno želudac i/ili tanko crevo, debelo crevo i slično, te možemo govoriti o akutnom gastritisu, gastroenteritisu, enterokolitisu.
Karakteristike osnovnih tipova stolice kod akutnih infekcija disestivnog trakta, u zavisnosti od vrste infektivnog agensa su veoma važne.
Etiološka dijagnoza akutnih crevnih infekcija zasniva se na izolaciji uzročnika iz stolice (na koorokultua). Međutim, inicijalnu dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike, u cilju što ranijeg započinjanja terapije, ü većini slučajeva, izgled stolice je dovoljan da se pretpostavi koji deo digestivnog trakta je zahvaćen infekcijom, a pošto je poznato koji mikroorganizmi imaju težnju ka naseljavanju odredenih segmenata digestivnog sistema, odmah se može započeti kauzalna terapija.
Određivanje leukocita u stolici je brza metoda za orijentaciju da li se radi o infekciji invazivnim ili neinvazivnim mikroorganizmima. Pripremanje preparata je jednostavno. Uzorak se uzima putem brisa rektuma ili sa površine stolice, pravi se razmaz na mikroskopskom staklu i boji metilenskim plavim. Preparat je spreman za gledanje već posle desetak minuta. U preparatu se traže limfociti i polimorfonuklearni leukociti.
Glavna komponenta terapije akutno nastalih proliva je borba protiv razvoja šoka, odnosno nadoknada vode i elektrolita. Tokom rehidratacije, pored merenja pulsa i arterijskog pritiska, neophodno je meriti i vrednosti kalijuma i natrijima u serumu.
Antibiotska terapija se uglavnom koristi kod
dece, posebno predškolskog uzrasta, zatim kod starih i imunokompromitovanih osoba, dok kod ostalih pacijenata zavisi od vrste uzročnika i težine kliničke slike. O
vakav terapijski stav je zauzet zbog činjenice da osobe koje su primale antibiotsku terapiju duže izlučuju patogene mikroorganizme sa stolicom (rizik od kliconoštva).
Amiemetike kod pacijenata koji povraćaju treba dati samo ukoliko u povraćenom sadržaju više nema primesa hrane koja je osumnjičena za alimentarnu intoksikaciju.
