Putnički proliv (dijareja)

Putnički proliv označava akutni dijarealni sindrom koji se javlja kod 1/3 putnika tokom prve nedelje putovanja ili neposredno po povratku kući. Postoji više činilaca koji utiču na pojavu ovog proliva. Kod domaćina to su: starosna dob (manje od 30 godina), hipohlorhidrija ili ahlorhidrija, imunosupresija i anamnestički podaci o ranijoj pojavi proliva pri putovanjima.

Pojava proliva je češća pri putovanjima u tropske krajeve. Najčešći uzročnik putničkog proliva u tropskim krajevima je enterotoksična Escherichia coli.

Ređe, uzročnici putničkog proliva mogu da budu: šigele, salmonele, kampilobakter, vibrioni, aeromonas, Hafnia alvei, Ciclospora cayetanersis, lamblija, Entoamoeba hystolitica, Strongiloides stercoralis, Cryptosporium, rotavirusi i dr.

Klinička slika

Bolest najčešće počinje 2-3 dana po povratku sa putovanja. U većine obolelih se javljaju 2-3 stolice dnevno, a ređe je taj broj preko 13 za 24 časa. Prosečna dužina bolesti je 3- 5 dana. Stolice su obilne, vodene, crevno pražnjenje je obično eksplozivno i prethodi mu kratkotrajni bolni grč. Međutim, izgled stolice može i varirati, imajući u vidu koji su sve mogući uzročnici putničkog proliva.

Rizik od obolevanja zavisi, pre svega, od područja u koje se putuje. U visoko rizična područja, sa incidencom obolevanja od 20-50%, spadaju Južna Amerika, Afrika, Srednji istok i Azija. Zemlje južne Evrope i Mediterana imaju rizik od 10-20%. Područja niskog rizika, sa incidencom manjom od 8%, su severna Evropa, Kanada, SAD, Australija, Novi Zeland i mnoga ostrva u Karipskom moru. Poreklo putnika je takođe važno, jer su putnici iz nerazvijenih zema­lja i zemalja u razvoju u principu imuniji na različite patogene mikroorganizme. Ove infekcije se uglavnom dobijaju putem konzumiranja lokal­ne hrane, pre svega termički neobrađenog povrća, mesa i morske hrane. Izvestan rizik nosi i upotre­ba leda, nepasterizovanog mleka i neoljuštenog voća.

Kako se leči putnička dijareja?

Terapija je uglavnom simptomatska a sastoji se od nadoknade vode i elektrolita peroralnim ili intravenskim putem, u zavisnosti od stepena dehidracije i povraćanja.

Antibiotska te­rapija je rezervisana za teže slučajeve i najčešće se primenjuje ex juvantibus, tj. pre izolacije uzročni­ka, a sastoji se uglavnom od jednodnevne do tro­dnevne primene trimetoprim -sulfometoxazola i ciprofloxacina.

Prevencija putničkog proliva nije nimalo laka. Zasniva se na sledećim principima: izbegavanju nesigurne – sumnjive hrane, vode i napitaka, poštovanju mera lične higijene, preven­tivnoj upotrebi određenih antibiotika i drugih antimikrobnih supstanci (npr. soli bizmuta), kao i eventualnoj vakcinaciji.