Pseudomembranozni kolitis

Pseudomembranozni kolitis je zapaljenje sluznice debelog creva, uzrokovano anaerobnom bakterijom – Clostidium difficile, koje se manifes­tuje pojavom veoma sluzavih stolica i stvaranjem debelih pseudomembrana na površini sluznice zahvaćenog delà creva.

Bolest može zahvatiti deo tankog creva (pseudomembranozni enteritis) ili tanko i debelo crevo istovremeno (pseudomem­branozni enterokolitis). Međutim, od početka antibiotske ere bolest gotovo isključivo zahvata debelo crevo.

Uzročnik pseudomembranoznog kolitisa je toksin koji luči Clostridium difficile, anaerobni sporulišući mikroorganizam koji se nalazi široko rasprostra­njen u prirodi. Za razliku od drugih anaeroba, C.difficile je patogen koji se može prenositi direk­tno sa osobe na osobu, pri čemu je rizik od ovak­vog prenosa posebno izražen u bolničkim uslovima, među osobama koje primaju antibiotike.

C.difficile produkuje dve vrste toksina, toksin A koji ima svojstva enterotoksina i toksin B koji ima citopatogena svojstva.

Poslednjih pedesetak godina primećeno je da od pseudomembranoznog kolitisa gotovo isklju­čivo obolevaju prethodno zdrave osobe sa podat­kom o skorašnjem uzimanju antibiotika.

Od antibiotika, za pojavu ove bolesti, najčešće su vezani: kiindamicin, linkomicin, ampicilin, amoksiciiin, cefalosporini, eritromicin, klaritromicin, azitromicin i dr. Do sada nisu opisani slučajevi pseudomembranoznog kolitisa posle davanja sulfonamida, parenteralno datih aminoglikozida i vankomicina, kao i kod lekova koji se daju kod mikobakterijskih infekcija, zatim kod antimikotika, antiparazirarnih sredstava i antivirusnih lekova. Slučajevi pseudomembranoznog kolitisa opisani su i posle upotrebe citostatika, posebno metotreksata.

Klinička slika

U kliničkoj slici dominiraju učestale vodene stolice, sa obiljem sluzi, retko sa sukrvicom, malaksalost, ređe povišena tempe­ratura.

Obično se radi o starijim osobama, koje su nedavno lečene antibioticima. Prolivi su dutrajni i ne pokazuju tendenciju spontanog smirivanja. Pojava krvi u stolici je izuzetnome retka i označava da je došlo do nekroze dubljih slojeva crevnog zida. 

Bolest ponekad može imati fulminantni tok koji brzo vodi razvoju toksičnog megakolona i perforacije, sa posledičnim peritonitisom i visokim procentom smrtnosti.

Kako se postavlja dijagnoza?

Zasniva se na makroskopskom nalazu pseudomembrana tokom rektosigmoidoskopije (beličastožućkaste naslage veličine od nekoliko milimetara do 2 centimetra, koje manje ili više konfluiraju-slivaju se).

Sluznica između ovih pseudomembrana obično deluje normalno.

Ovaj tipičan makroskopski nalaz, uz podatak o prethodnom uzimanju antibiotika, kao i pojava velike količine sluzi u stolici, obično su dovoljni za postavljanje dijagnoze. Precizna dijagnoza se može postaviti identifikacijom specifičnog citotoksina u kulturi tkiva dobijenog biopsijom.

Kako se leči pseudomembranozni kolitis?

Lečenje podrazumeva prestanak uzimanja odgovornog leka uz peroralnu upotre­bu antibiotika (vankomicin 125 mg, per os, 4 pta dnevno, 7-14 dana; metronidazol 250 mg, per os 3 puta dnevno, 7-14 dana ili bacitracin 25000 Uz, per os, 4 puta dnevno, 7-14 dana), nadoknađuju se voda i elektroliti, kao i izolacija pacijenata. U slu­čajevima fulminantnog pseudomembranoznog kolitisa nekada se pribegava i hirurškoj interven­ciji.