Giardia – lamblia (Lamblija)
Giardia – lamblia intestinalis je flagelarna protozoa koja može uzrokovati oboljenja sa različitom kliničkom slikom, počevši od asimptomatskog parazitonoštva, preko kratkotrajnog proliva koji prolazi bez lečenja, do dugotrajnih proliva koji ne reaguju na adekvatnu terapiju ni kod imunokompetentnih osoba. Kod dece može razviti malapsorpcioni sindrom sa poremećajem u razvoju i rastu.
Parazit se sastoji od dva stadijuma: stadijuma trofozoita i stadijuma ciste. Infestacija započinje unošenjem cista u digestivni trakt, najčešće 10 do 100. Ciste opstaju u gornjem delu tankog creva, duodenumu gde oslobađaju po dva trofozoita koji se kasnije dele. Takođe i nivo holesterola može igrati važnu ulogu u životnom cilusu lamblija, jer niska koncentracija holesterola dovodi do ubrzanja procesa encistacije.
Lamblija je kosmopolitski parazit. Lako mogu oboleti deca, posebno u kolektivinia, osobe koje putuju u nerazvijene zemlje i homoseksualci. Posebno su velike epidemije nastale upotrebom kontaminirane vode.
Klinička slika
Inkubacioni period za simptomatsku bolest iznosi 7-14 dana, a klinička slika varira i može se javiti u tri oblika: kao asimptomatsko parazitonoštvo, kratkotrajni proliv i hronični proliv.
Asimptomatsko parazitonoštvo je najčešći ishod infestacije lamblijom. Kod osoba sa simptomatskom formom bolesti najčešće se javlja proliv u vidu vodenih, smrdljivih stolica, sa nadutošću trbuha, flatulencijom, mučninom, gubitkom apetita i povraćanjem.
U ređim slučajevima sreću se i supfebrilne temperature, glavobolja i zamor. Iako bolest spontano prolazi, deo pacijenata traži lekarsku pomoć, pre svega osobe sa hroničnim prolivima, steatorejom (masna stolica) i gubitkom u telesnoj težini.
Česta je malapsorpcija vitamina A i B12, proteina i D-ksiloze, a čak kod 50% simptomatskih pacijenata dolazi do značajnog gubitka telesne težine.
Produžene forme bolesti su češće kod dece i osoba sa imunodeficijencijom, kao i kod osoba sa selektivnim nedostatkom IgA antitela.
Kako se postavlja dijagnoza?
Dijagnoza se zasniva na nalasku ciste ili trofozoita lamblije u stolici ili nalasku trofozoita u duodenumu. Pošto se ciste luče periodično, najbolje je pregledati tri uzorka stolice u razmaku od 1 do 2 nedelje. Test direktne imunofluorescencije sa specifičnim antitelima omogućava nalaženje i malog broja parazita u stolici i razlikovanje cista lamblije ostalih parazitarnih cista. Moguće je i otkrivanje antigena, specifičnih za lamblije, u stolici putem ELISA testa.
U slučaju da se dijagnoza ne može postaviti pregledom stolice, onda treba uraditi pregled duodenalnog aspirata, bioptičkog uzorka sluznice duodenuma ili citološki pregled razmaza sa površine -duodenalne sluznice, što zahteva da se kod pacijenta uradi endoskopski pregled.
Lečenje
Za lečenje se koriste: metronidazol (3×250 mg, per os, 5-7 dana; za decu 5mg/kg rt/dnevno, tokom 10 dana) i tinidazol (2 g, u jednoj dozi; za decu 50-75 mg/kg tt u jednoj dozi), a u poslednje vreme i aJbendazol (2×500 mg/dnevno, per os, 5-7 dana). Kod trudnica se preporučuje paromomycin (aminoglikozid koji se ne resorbuje).
Najveći problem u lečenju lamblijaze je obnavljanje simptoma posle standardne terapije. Ukoliko se simptomi obnove posle prve terapije metronidazolom, onda se preporučuje još jedno lečenje ovim lekom. Ukoliko se i posle druge kure u stolici nađu lamblije, onda treba tragati za uzrokom imunodeficijencije i potom primeniti kombinovanu terapiju (metronidazol + furazolidin). Lečenje asimptomatskih nosilaca lamblije se ne preporučuje, osim ukoliko se ne radi o osobama koje rukuju hranom i vodom za piće.
