Herpes na koži, licu, u trudnoći i lečenje

Herpes, simplex virusna (HSV) infekcija je akutna zarazna bolest čoveka, uzrokovana Herpes simplex virusom tip l(HSV-l) i Herpes simplex virusom tip 2. (HSV-2). Mada se HSV infekcija može ispoljiti širokim spektrom različitih bolesti, najčešće manifestacije su mukokutane (na koži i sluzokoži) lezije u orofarinksu (ždrelo) i genitoanalnoj regiji. Infekcija sa oba virusa može biti klinički inaparentna (nevidljiva) ili može uzrokovati blage, srednje teške, pa i izuzetno teške oblike bolesti sa visokim letalitetom (smrtnost).

Ti virusi se mogu reaktivirati tokom celog života, uzrokujući simp­tome rekurentne infekcije, najčešće u obliku lokalizovanog recidiva.

U imunokompromitovanih osoba, primarna i rekurentna infekcija mogu uzrokovati teška obo­ljenja i direktno ugroziti život bolesnika.

Viruse karakteriše kratak replikativni ciklus (18-24h) koji dovodi do citolize (uništavanje ćelija). Čovek je prirodni domaćin ovim virusima, mada pojedi­ni primati i neprimati mogu biti inficirani u arteficijalnim (laboratorijskim) uslovima.

Herpes simplex virusi su rasprostranjeni po čitavom svetu. Primoinfekcija tipom HSV-1 obično nastaje pre 5. godine života, ali se bolest manifestuje kod samo 10% inficiranih. Većina odraslih osoba poseduje antitela protiv HSV-1. Primoinfekcija tipom HSV-2 obično počinje seksualnom aktivnošću. Prevalenca antitela protiv HSV-2 kod odraslih osoba obično iznosi oko 20-30%. U loši­jim socioekonomskim sredinama i kod lica sa velikim brojem seksualnih partnera, seropozitivnost se kreće i do 70%.

Izvor infekcije je čovek, koji može imati klinički manifestnu ili asimptomatsku infekciju. 

Transmisija se ostvaruje direktnim kontaktom sa inficiranim sekretom: HSV-1 oralnim sekretom, HSV-2 genitalnim sekre­tom. Oba tipa virusa mogu se preneti na različite lokalizacije putem oralno-genitalnog kontakta.;

Infekcija fetusa može da se ostvari transplacentarno, ukoliko majka ima primarnu infekciju sa viremijom. Perinatalna infekcija se ostvaruje uko­liko majka ima vaginalni herpes u vreme poro­đaja. Pasaža iz inficiranog porođajnog kanala je najčešća, ali se virus može preneti na fetus i in utero (u materici), možda kroz male otvore na amnionskoj membrani ili usled njene prevremene rupture.

Sekrecija HSV-1 plju­vačkom traje i do 7 nedelja po izlečenju stomatitisa (zapaljenje oralne sluznice). Bolesnici sa primarnim lezijama na genitalijama zarazni su 7-12 dana, a u recidivu 4-7 dana.

Inkubacija traje od 2 do 12 dana.

Klinička slika

Bolest u primarnoj infekciji karakterišu lokalne promene i opšti simptomi infekcije, koji ponekad mogü biti vrlo teški, pa i smrtonosni. Rekurirajuće bolesti – Javljaju se kod bolesnika koji imaju antitela protiv HSV-a. Kod ovih bolesnika obično nema opštih simptoma.

Prema lokalizaciji, ovaj klinički entitet može se podeliti na: mukokutane manifestacije, oku-larne infekcije, neonatalni herpes, herpes sim­pleks encefalitis i druge manifestacije.

1.MUKOKUTANE MANIFESTACIJE

Orofaringealna infekcija (na ustima i usnoj duplji). Primarna orofaringealna HSV-1 infekcija obično se dešava između 1. i 3. godine života i najčešće je asimptomatska. Ukoliko je manifestna, najčešće proriče kao kataralni, aftozni ili ulcerozni stomatitis (gin­givostomatitis herpetica seu aphthosa).

Inkuba­cija iznosi 2 daana, bolest traje 2-3 nedelje, a izlučivanje virusa orofaringealnim sekretom oko 7-10 dana. Bolest počinje povišenom telesnom temperaturom,otokom i crvenilom gingiva (desni), stva­ranjem mehurića (vezikula) na bukalnoj sluznici i jeziku, zadahom iz usta i otokom regionalnih limfnih čvorova. Vezikule brzo prskaju i ponekad ulceriraju. Deca odbijaju hranu i tečnost i žale se na bol u ustima. Bolest je obično povoljnog toka, dok limfadenopatija.može da potraje nekoliko nedelja.

Primarna HSV-1 infekcija kod adolescenata i odraslih osoba protiče kao faringitis (zapaljenje ždrela) ili kao sin­drom sličan infektivnoj mononukleozi.

Rekurentna orolabijalna HSV-1 infekcija (herpes labialis seu febrilis) je najčešća klinička ma­nifestacija reaktivirane latentne infekcije. U prodromalnom (početnom) stadijumu bolesnik ima svrab i osećaj žarenja kože, da bi se u eruptivnom stadijumu na tom istom mesru pojavila skupina mehurića sa tankim zidom. Transformacija vezikula preko pus­tula (promene ispunjene gnojem) do krusta obično traje 3-4 dana. Promene su najčešće lokalizovane na prelasku kože u sluznicu uana, nosa i očiju, mada se javljaju i na koži lica. Može da se javi i otok regionalnih limfnih čvorova. Bolest traje 5-12 dana.

Genitalna infekcija. Primarna genitalna HSV-2, ređe HSV-1 infekcija (herpes genitalis) se najčešće dešava kod adolescenata ili mladih odraslih osoba. Inkubacija iznosi 7-10 dana. Veći­na bolesnika ima asimptomatsku infekciju, a manji broj ima vezikularne, odnosno ulcerativne lezije: kod muškaraca na glansu penisa, ili perianalnoj regiji, kod žena na vulvi, perineumu (medjici), vagi­ni i cerviksu. Promene su praćene bolom, ingvinalnom adenopatijom (uvećanje žlezdi u preponama) i dizuričnim tegobama (problemi sa mokrenjem). Simptomatski genitalni herpes u prošeku traje oko 3 nedelje.

Znaci i simptomi rekurentnog genitalnog herpesa su obično ograničeni na genitalnu regiju, relativno su blaži i kraće traju.

Kutane (kožne) manifestacije. Druge mukokutane manifestacije HSV infekcije uključuju pojavu vezikula u drugim regijama: glavi, vratu i rameni­ma. Kod dece, uzrasta od 1-3 godine, sa atopičnim dermatitisom, superinfekcija HSV može uzroko­vati eczema herpeticirm (Kapošijevu variceliformnu ospu). Bolest počinje visokom tempe­raturom i pojavom značajnog broja mehurića koji pucaju,sa posledidičnim stvaranjem krusta ili ogolićene kože. Zbog limfogene ili hematogene diseminacije može doći do razvoja meningitisa i encéfalitisa. Smrtnost je između 10-25%.

Očne infekcije. Promene na oku se najčešće manifestuju kao ceratoconjunctivitis i herpes ceratitis. One su obično posledica primoinfekcije, mada se može raditi i o endogenoj infekciji, uzrokovanoj autoinokulacijom sa mesta rekurentne infekcije. Ako je zahvaćena i rožnjača, proces se dendritično širi, stvarajući ulceracije i kornealne erozije. Posledica ove infekcije može biti i gubitak vida.

Uprkos antivirusnoj terapiji, bolest može trajati nekoliko nedelja, pa i meseci.

Rekurentna (povratna) oftalmična infekcija se pojavljuje kod 20-30% bolesnika tokom prve 2 godine nakon prve infekcije. Rekurentni iridocyclitis i povremeno panuveitis mogu biti uzrokovani HSV infekcijom.

3.NEONATALNl HERPES (herpes kod novorodjenčeta)

Incidenca neonatalnog herpesa je izuzetno niska (1.65 na 100 000 novorođene dece)_, ali se radi o veoma teškom oboljenju. Oba HSV uzrokuju neonatalni herpes, ali mnogo češće HSV-2.

Kongenitatna (urodjena) infekcija je retka; neonatalni herpes je najčešće posledica perinatalne (u periodu oko porodjaja) infekcije. Kada se infekcija desi u trećem trimestru trudnoće, postoji visok rizik od infekcije deteta za vreme vaginalnog porođaja. Opisani su slučajevi transmisije oralnog herpesa sa majke, rodbine ili bolničkog osoblja na dete.

Najopasniji oblik neonatalnog herpesa je diseminacija infekcije sa multiorganskom prezentaci­jom bolesti (herpes visceralis), uključujući CNS (centralni nervni sistem), pluća, jetru, nadbubrege, slezinu, oči i kožu. Bez terapije, smrtnost iznosi 50-80%.

4.HERPES SI’MPLEX ENCEFALITIS (zapaljenje mozga uzrokovano herpes virusom)

Meningoencefalitis (zapaljenje mozga sa moždanim opnama) je u većini slučajeva rezul
tat primoinfekcije, ređe reaktivacije virusa iz
latentnog žarišta.

Bolest se može manifestovati kao meningitis,  ili kao encefalitis sa komom, oftalmoplegijom i fokalnim ili generalizovanim konvulzijama (napadi).

Smrtni ishod nastupa kod 70-90% bolesnika koji nisu primali antivirusnu terapiju, između 8. i 12. dana bolesti. Preživeli mogu imati teške, trajne neurološke posledice; samo 10% nelečenih bolesni­ka ima normalan neurološki nalaz.

5. OSTALE MANIFESTACIJE

Bolesnici pod munosupresivnom terapijom

(posle transplantacije tkiva i organa) ili bolesnici sa imunodeficijencijom (npr.HIV infekcijom),u

značajnom su riziku da obole od teških oblika herpes infekcije ili čestih recidiva bolesti. Mukokutane infekcije su obično rasprostranjene  teške.

Herpes pneumonitis (zapaljenje plućnog tkiva) i Herpes simplex hepatitis (zapaljenje jetre) su izuzetnoj retke ali teške infekcije, sa visokim procentom smrtnosti.