Hanta virus
Prouzrokovači bolesti, hanta virusi (Hantaan virus, Seoul virus, Puumala virus i.dr.), pripadaju porodici bunyavirida. Oni poseduju lipidni omotač koji obavija jezgro sa jednostrukom, segmentiranom RNK. Nakon preuzimanja u ćeliju domaćina putem membranske fuzije, virusna RNK se oslobađa u citoplazmi, a virusne komponente sintetišu na rapavom endo-plazmatskom retikulumu. Virion biva kompletiran u citoplazmatskim inkluzionim telašcima i zatim, putem membranske fuzije, napušta ćeliju.
Virusi su rašireni u jugoističnoj Aziji (u Kini oboleva više od 100 000 osoba godišnje), istočnoj Evropi i Skandinaviji.
Infekcije hanta virusima udružene su sa dva klinička sindroma, koji se ponekad preklapaju, a to su hemoragijska groznica sa bubrežnim sindromom (HGBS) i pulmonalni hanta virus sindrom (PHS). Prvi sindrom izazivaju: Hantaan-, Seoul-, Dobrava- (Beograd-) i Puumala-viruš, a drugi: Sin-Nombre-, Muerto Canyon-, New-York-1-virus i dr.
Prirodni domaćini virusa su mali glodari (poljski miševi, pacovi i, u Kini, mačke). Prenošenje virusa nastaje udisanjem prašine kontaminirane izlučevinama glodara ili bliskim kontaktom sa njima (urin). Bolest je opisana i u našoj zemlji (prvi put 1954. god.).
Prvo razmnožavanje virusa nastaje verovatno u epitelnim ćelijama sluznica, a potom u endoteli’, krvnih sudova. Manta, virusi ne izazivaju citolizu a oštećenje endotelnih ćelija uzrokuje pojavu hemoragija. Viremija traje 5-10 dana i prestaje kada počne stvaranje antitela.
Klinička slika
Inkubacija traje 7-36 dana. Hemoragijska groznica sa bubrežnim sindromom (Korejska hemoragijska groznica, poljski nefritis, epidemijski nefrozonefritis, nephropathia epidemica) započinje groznicom, bolovima u zglobovima, mišićima i simptomima traheobronhitisa. Često postoje glavobolja, bolovi u leđima i povraćanje. Kod infekcija izazvanih suptipom Puumala (srednja Evropa, Skandinavija, zapadna Rusija), razvija se slika intersticijelnog nefritisa, praćena krvarenjima na koži i sluznicama. Nastaju hipotonija sa šokom, praćena intravazalnom koagulacijom i potrošnom koagulopatijom, potom oligurija sa azotemijom, proteinurijom i hematuri-jom. U ovoj fazi bolesti smrtnost je visoka.
Teži tok imaju infekcije izazvane suptipovima Hantaan- (istočna Azija) i Dobrava- (Balkan), gde se rano, uz naglo nastalu febrilnost, groznicu i mijalgije, javljaju difuzno crvenilo lica (slično opekotinama od sunca), izražena petehijalna krvarenja na koži i sluznicama (hemoragijski konjunktivitis). Mnogi bolesnici umiru oko 5. dana. Takodje, kod ove infekcije postoje promene i na miokardu. One dovode do slabljenja funkcija ovih organa i, konačno, do njihove insuficijencije. Smrt je posledica krvarenja, hipovolemijskog šoka i multiorganskog otkazivanja. Mortalitet iznosi 25-90%.
U perifernoj krvnoj slici nalaze se neutrofilija i limfocitopenija i, na kraju, trombocitopenija.
Dijagnoza
Moguće je kultivisanje virusa iz krvi, urina i ždrela na kulturama tkiva u specijalnim laboratorijama visoke sigurnosti. Virusna RNK, kao i antivirusna antitela IgM i IgG klase, mogu se dokazati odgovarajućim testovima (PCR-om, ELISA testom, imunoblotom ili irnunofluorescentnim testom). U slučaju visoke viremije, uzrokovač se može dokazati elektronskom mikroskopijom.
Diferencijalna dijagnoza. Žuta groznica, kongoansko-krimska groznica, Lasa groznica, tifus, malarija, leptosiroze, dizenterija i dr.
Terapija
Lečenje je simptomatsko isupstituciono – kontrola hemoragijske dijateze (transfuzije sveže krvi i plazme, činilaca koagulacije). Za sada ne postoji efikasan antivirusni lek. Bilo je terapijskih pokušaja sa primenom ribavirina i interferona.
Obavezna je stroga izolacija i stavljanje inficirane osobe u karantin. Treba budno sprovoditi mere zaštite i sigurnosti pri ophođenju sa bolesnikom, njegovom krvlju, izlučevinama i tkivima (maske, kecelje, rukavice itd.), kako bi se sprečilo širenje bolesti. U laboratorijama moraju postojati posebni uslovi sigurnosti – plastični šatori sa potpritiskom itd. Potrebne su mere opreza (karantin) i prilikom uvoza životinja (majmuna). Vakcina protiv bolesti nije pa raspolaganju.
Bolest podleže obaveznoj prijavi u slučaju sumnje, obolevanja ili smrtnog ishoda.
