Šta je aktinomikoza pluća (actonomicosis pulmonum)?
Aktinomikoza pluća je retka bolest koja spada u grupu hroničnih infekcija i uzrokovana je bakterijom Actinomyces israelii, a pretpostavlja se da je uzrokovana upotrebom antibiotika, naročito nakon povreda, ili hirurških intervencija.
Pomenuta bakterija je prisutna kao komensal na desnima, zubima, krajnicima i debelom crevu. Najčešće ulazno mesto infekcije je pokvareni zub, ili hirurška intervencija u usnoj duplji. U plućima se javlja nakon udisanja sadržaja usne duplje prilikom povraćanja, ali i nakon traume i operacije; u abdominalnom obliku aktinomikoze, bolest je verovatno posledica oštećenja sluzokože divertikuluma, ili apendiksa, ili nastaje nakon traume.
Zapaljenje na plućima se karakteriše stvaranjem apscesa (lokalizovanih gnojnih zapaljenja) koji imaju tendenciju širenja na ostale organe.
Statistički podaci pokazuju da se aktinomikoza pluća javlja kod jedne osobe na 300 000 ljudi u opštoj populaciji. Osobe muškog pola su nešto češće pogodjene aktinomikozom, nego osobe ženskog pola. Ne postoji rasna predilekcija za njenu pojavu, ali se češće javlja u populacijama koje ne vode računa o oralnoj higijeni.
Koji su simptomi i znaci aktinomikoze pluća?
Aktinomikoza pluća veoma liči na tuberkulozu pluća po svojim simptomima, a to su najčešće
- bol u grudima
- povišena telesna temperatura do 39C
- noćno znojenje
- kašalj
- iskašljavanje sekreta (gnojav, ili sukrvičav)
- može doći do perforacije zida grudnog koša sa stvaranjem fistula
Aktinomikoza ima veliku tendenciju širenja na druge organe ukoliko se ne leči. Prvobitno širenje sa pluća zahvata dijafragmu, rebra, perikard (srčana maramica) i kičmu.
U generalizovanom obliku, infekcija se hematogeno (preko krvi) širi u kožu, organe karlice, mozak, bubrege, jetru…
Sepsa je najozbiljnija komplikacija nelečene aktinomikoze.
Kako se postavlja dijagnoza aktinomikoze pluća?
Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike i anamneze uzete od pacijenta. Rendgenski snimak grudnog koša pokazuje apscese na plućima (dopunska snimanja, skener i magnetna rezonanca) mogu da pomognu u postavljanju dijagnoze.
Neophodna je mikrobiolška evaluacija gnoja, ili aspirata koja pokazuje promene tipične za aktinomikozu, u smislu postojanja tipičnih končića (upravo zato se dugo smatralo da je u pitanju gljivica)
Nekada se dijagnoza može postaviti samo na osnovu biopsije koja podrazume uzimanje uzorka tkiva.
Kako se leči aktinomikoza pluća?
Većina bolesnika reaguje na produženu antibiotsku terapiju, iako obično sporo zbog izražene induracije tkiva i izražene avaskularne fibroze. Zbog toga lečenje treba da traje najmanje 8 nedelja, a ponekad i godinu dana, ili duže, nakon povlačenja simptoma. Ponekad su potrebni i opsežni i hirurški zahvati.
Mali se apscesi mogu aspirirati, veliki drenirati, a fistule hirurški ekscidirati.
Obično se prvo daju visoke doze penicilina G. Nakon otprilike 6 do 8 nedelja može se preći na oralni penicilin V (1 gr 4 puta na dan). Umesto penicilina može se dati tetraciklin, klindamicin, ili eritromicin, ali je bitno lečenje nastaviti nekoliko nedelja nakon prividnog izlečenja.
Terapijske šeme se mogu proširiti kako bi obuhvatile i druge mikroorganizme koji su eventualno izolovani iz lezija. Neki izveštaji ukazuju da bi u određenim slučajevima mogla biti korisna terapija u hiperbaričnoj komori.
