Sepsa (trovanje krvi)

U skladu sa aktuelnim shvatanjima generalizovane infekcije, u savremenoj medicinskoj ter­minologiji upotrebljavaju su sledeći pojmovi:

Bakterijemija označava prisustvo živih bak­terija u krvi, što se dokazuje pozitivnom hemokulturom (pri čemu, izuzev eventualnog pro­laznog povišenja telesne temperature, nema drugih znakova generaliozovanog, sistemskog oboljenja); bakterijemija može biti prolazna (tranzitorna), ali se može i ponavljati, čak i u pravilnim vremenskim intervalima (intermitentna), izazvana istom ili različitim bakterijama;

Septikemija je sistemska bolest izazvana širenjem mikroorganizama i njihovih toksina krvlju;

Sepsa je širi pojam od septikemije i označava sistemski inflamatorni odgovor (SIRS – “systemic inlammatory response syndrome”) izazvan mikroorganizmima, bez obzira da li se oni raznose krvlju (što se najčešće dešava) iii ostaju u lokalnom žarištu;

Sistemski inflamatorni odgovor je reakcija organizma na različite, pa i biološke agense koji ga napadaju, a koji ima najmanje dva od sledećih kliničkih znakova:

♦       oralnu (u usnoj duplji) temperaturu >38 ili <36°C,

♦       brzinu disanja > 20/min

♦       srčanu frekvenciju > 90/min

♦       broj leukocita > 12,000/|iL ili < 4,000/|iL, odnosno pojavu > 10% mladih formi

Tešku sepsu odlikuju jedan ili više znakova disfunkcije organa (nastalih zbog hipoperfuzije ili hipotenzije), kao što su metabolička acidoza, poremećaj mentalnogstanja, oligurija ili respira­torni distres sindrom;

Septička hipotenzija je smanjenje arterij­skog krvnog pritiska ispod 90 mmHg, odnosno za 40 mmHg u odnosu na početnu vrednost, izaz­vano isključivo imunsko-metaboličkini procesi­ma vezanim za sepsu;

Septičkf šok (SŠ) je sepsa sa hipotenzijom (art. pritisak < 90 mm Hg, odnosno za 40 mm Hg niži od početne vrednosti), koja se ne popravlja.

Refrakterni septički šok je stanje koji taje više

od 1 časa, bez povoljnog odgovora na unos tečnosti i vazoaktivnih amina;

Multiorganska disfunkcija (multiple organ dysfunction syndrom – MODS) predstavlja pore­mećaj rada više organa, koja zahteva posebne te­rapijske mere da bi se održala njihova funkcija, odnosno homeostaza.

Kao što se vidi, sepsa je pojam kojim se ozna­čava sistemsko (generalizovano) zapaljenjsko obo­ljenje koje je pokrenula infekcija. Do sepse dolazi zbog diseminacije mikroorganizama (bakterija, gljivica) krvnom strujom, ali i zbog imunsko-metaboličkih procesa koji prate infekciju. Kako se stimulacija imunsko-metaboličkih zbivanja sa multisistemskim oštećenjem može odigrati i u tki­vima, izvan krvi, prema aktulenim shvatanjima do sistemske inflamacije, odnosno sepse, može doći i bez prodora mikroorganizma u krv.

Sepsu najčešće izazivaju bakterije, među kojima posebno važno mesto pripada crevnim gram-negativnim bacilima (ešerihija, proteus, klebsijela), koji najčešće izazivaju sepse poreklom iz urogenitalnog i gastrointestinalnog sistema. Gram-pozitivni mikroorganizmi, pre svega Staphylococcus aureus, izuzivaju sepsu poreklom sa kože i iz različitih rana. Streptocoais brta -haemoliticus grupe A je u preantibiotskoj eri bio važan izazivač sepse iz porođajnih puteva. Enterocooccus fecalis je izazvač sepse poreklom iz mokraćnih i žučnih puteva.

U neutropeničnih bolesnika, pored stafiloko­ka i pseudomonasa, sepsu često izaziva i Camdida spp., koja se kao izazivač može javiti i u okviru različitih drugih poremećaja imuniteta, kao i u osoba koje su na dugotrajnoj antibiotskoj i imunosupresivnoj terapiji. U pomenutih bolesni­ka sepsu mogu izazvati i različite druge opor­tunističke bakterije Listeia nionocitogenes). U osoba koje nemaju slezinu, ili u kojih postoji njena disfunkcija, sepsu izazivaju bakterije sa kapsulom: Neisseria menigitidis. Streptococcus pneumoniae.

Uopšteno uzev, sepsu nastalu van bolničke sredine izazivaju bakterije velike invazivnosti i uglavnom dobre osetljivosti na antibiotike. U bolničkim uslovima sepsu najčešće izazvaju “oportunističke bakterije” male invazivnosti, koje se u organizam unose različitim dijagnostičko-terapijskim procedurama, a koje pokazuju izrazi­tu i sve veću otpornost na lečenje.  

Bakterije u sterilne sredine, odnosno organe čoveka prodiru sa mesta njegovog kontak­ta sa spoljnim svetom (koža, creva, disajni putevi), ili bivaju unesene nasilno, traumom, odnosno dijagnostičko-terapijskom intervencijom. Odatle, ako se zapaljenjerazvije, limfotokom, odnosno direktnim kontaktom sa krvnim sudovima prodi­ru u krv i izazivaju diseminovanu infekciju. Mesta gde se u toku bakterijemije oforme nove lokalizovane infekcije mogu poslužiti za sekundarne diseminacije, što se, na primer, dešava u toku endokarditisa.

Infekcija krvi nastaje i direktnim unošenjem mikroorganizama u nju (dijagnostičko-terapijske procedure), gde se odigrava veza mikroorganiza­ma sa imunokompetentnim ćelijama (makrofagne ćelije, polimorfonuklerani leukociti, endotel).  

Hemodinamski poremećaji za posledicu imaju poremećaj metabolizma kiseonika, zbog njegove slabije dopreme, ali i zbog otežane ekstrakcije iz krvi i ulaska u tkiva, što vodi anaerobnom metabolizmu i acidozi. Ona se dodatno pogoršava vazokonstrikcijom (sužavanje krvnih sudova), kojom organizam teži da odgovori na opisani niz patoloških pore­mećaja.