Kako se manifestuje karcinom bronha?
Simptomatologija karcinoma bronha zavisi od lokalizacije tumora, načina intratorakalnog rasta, hematogenih metastaza i paraneoplastičnog sindroma.
Kod centralno lokalizovanih tumora lokalni simptomi vezani su za opstrukciju bronha, a kod perifernih za pleuru i torakalni zid. Kašalj je rani i najčešći simptom bolesti. Može biti suv, iritativan, promenjenog ritma kod pušača, ih pak produktivan, sa purulentnom ekspektoracijom (iskašljavanjem) zbog tumorske opstrukcije bronha i distalne inflamacije.
Hemoptizije (iskašljavanje krvi) su čest simptom kod tumora u većim bronhima. Ponavljanje hemoptizije kao i recidivirajuće pneumonije iste lokalizacije kod pušača, vrlo su indikativne za karcinom pluća.
Dispneja (otežano disanje) može biti jedan od ranih simptoma kod tumora u glavnim i lobarnim bronhima, s atelektazom dela ili celog pluća, a uvek je prisutna u odmaklih karcinoma s invazijom medijastinalnih organa, kompresijom traheje ili masivnim pleuralnim izlivom.
Bol je takode čest simptom – bilo zbog afekcije pleure, medijastinuma, bilo zbog invazije koštanih struktura, kao kod karcinoma plućnog vrha sa Pancoast sindromom.
Simptome i znake intratorakalnog širenja tumora čine: promuklost kod lezije nervusa recurensa, dispneja kod paralize dijafragme zbog lezije nervusa frenicusa, sindrom gornje šuplje vene kod kompresije, hipoksemija kod obturacije arterije pulmonalis, disfagija kod infiltracije ezofagusa (jednjaka), poremećaji ritma, tamponada i srčana slabost kod invazije miokarda ili perikarda, dispneja i hipoksemija kod opstrukcije limfne drenaže pluća, bol kod invazije kičme i dr.
Hematogene (putem krvi) metastaze se najčešće nalaze u jetri, centralnom nervnom sistemu, kostima i nadbubregu. Brojne metastaze u jetri uzrokuju bol u hipohondrijumu, temperaturu, znojenje i slabost, dok kod pojedinačnih promena nema simptoma.
Kod metastaza u mozgu postoje: glavobolja, hemipareze (oduzetost jedne strane tela), hemiplegije, poremećaj ponašanja, epilepsija itd. Ograničena pokretljivost, patološke frakture (prelomi) i bol karakterišu osteolizne metastaze u kostima. Kod metastaza u kostnoj srži, izražena je adinamija, anemija itd.
Paraneoplastični sindrom obuhvata nespecifične metaboličke i endokrine manifestacije tumora, grupisane u 4 grupe: neuromišićne, kao što su karcinomska miopatija slična miasteniji, periferne neuropatije, cereberalna degeneracija, vezivno-tkivne: hipertrofična plućna osteartopatija sa subperiostalnim slaganjem koštane mase i bolom duž dijafiza dugih kostiju, otokom mekih tkiva i zglobova; ma-ljičasti prsti izolovani ili u sklopu hipertrofične artropatije, brojne endokrino-metaboličke manifestacije: ginekomastija, hipoglikemija, hiperkalcemija, Kušingov sindrom itd., vaskularne i hematološke paraneopla-tične manifestacija kao što su: migratorni tromboflebitis, trombocitoza, poremećaj koagulacije.
Ovi paraneoplastični simptomi zajednički su za sve maligne procese i mogu prethoditi dijagnozi malignog tumora.
Uznapredovalu bolest prate i opšti simptomi: anoreksija, kaheksija (mršavljenje), febrilnost, adinamija itd., gde je teško razlikovati koji su simptomi poreklom od metastaza, koji paraneoplastični, a šta komplikacije bolesti.
Van grudnog koša, patološki fizički nalaz najčešće čine metastatski izmenjene supraklavikularne (iznad ključne kosti) limfne žlezde, maljičasti prsti i simptomi hematogenih metastaza.
Za razliku od uobičajene kliničko-radiografske slike raka pluća, nešto specifičniji nalaz ima karcinom traheje, karcinom plućnog vrha, zatim tumori sa sindromom gornje šuplje vene i bronhiolo-alveolarni karcinom.
Karcinom traheje najčešće je lokalizovan na račvi traheje. Klinički dominira progresivna dispneja s vizingom sličnim bronhijalnoj astmi. Na standardnom snimku pluća nema vidljivog patološkog nalaza, a tumor se otkriva tek na tomografiji traheje ili bronhoskopijom (snimanje unutrašnjosti disajnih puteva posebnom sondom).
Karcinom plućnog vrha, ili Pancoast-tumo, inicijalno se manifestuje kao „bolno rame”, najčešće bez respiratornih tegoba. Rastom u grudnom košu uzrokuje destrukciju zadnjih okrajaka prva dva rebra, leziju brahijalnog i simpatičkog nervnog pleksusa sa propagacijom (širenjem) bola duž ruke.
Sindrom vene kave superior nastaje kod kompresije, invazije i tromboze velike vene, s karakterističnim izgledom bolesnika zbog zastoja venske krvi u gornjem delu tela. Može biti prvi klinički nalaz kod karcinoma
Bronhioloalveolarni karcinom je specifičan i sa histološkog i sa kliničkog aspekta. Radiografski se može prikazati kao „periferni nodul” – okrugla senka bez simptoma, zatim kao „pneumonična” senka s ekstenzivnom sekrecijom mucina i kao multicentričan tumor – aspekta difuznih metastaza.
